۱.خوزستان را با رودخانه‌های جاری پرآب نظیر کارون، دز، کرخه، مارون و زهره می‌شناسیم؛ رودخانه‌هایی که از کوهستان‌های زاگرس سرچشمه می گیرند و از استان‌های همجوار وارد خوزستان می‌شوند. حدود ۱۷ میلیارد مترمکعب، یعنی ۴۰ درصد آب‌های سطحی کشور، در استان خوزستان قرار دارد. همچنین پشت سدهای استان خوزستان بین ۳۰ تا ۴۰ میلیارد مترمکعب آب جمع و ذخیره می‌شود، یعنی حدود ۴۰ درصد آب‌های کشور پشت سدهای خوزستان ذخیره می‌شود. بخش بزرگی از نیازهای آبی استان خوزستان یعنی حدود ۹۰ درصد از نیازها نیز توسط آب‌های سطحی تأمین می‌شود و درصد کمی از نیازها توسط آب چاه یا به روش‌های دیگر به دست می آید. حدود ۵۰ درصد گندم کشور در استان خوزستان تولید می‌شود. پس از استان‌های مازندران و گیلان بزرگ‌ترین تولیدکنندۀ برنج کشور نیز استان خوزستان است. میزان تولید برنج استان خوزستان بیش از استان گلستان است. تولید جو، ذرت و خرما نیز در استان جایگاه برجسته‌ای دارد. همچنین از نظر تولید گوشت قرمز نیز استان خوزستان یکی از مراکز تولید گوشت قرمز کشور محسوب می‌شود.

۲. استان خوزستان از نظر تولید ناخالص داخلی با نفت رتبۀ دوم را در میان استان‌های کشور، و از نظر تولید ناخالص داخلی، بدون احتساب تولید نفت، رتبۀ چهارم کشوری را دارد. هرچند جایگاه خوزستان در بخش کشاورزی کشور بسیار اساسی است، اما بیش از ۷۰ درصد از تولید ناخالص داخلی استان خوزستان در بخش صنعت قرار دارد؛ یعنی از نظر صنعتی نیز خوزستان جایگاه مهمی در ساختار اقتصادی کشور دارد. وجود ذخایر نفت و پالایشگاه‌های نفت و پتروشیمی، تأسیسات فولادی و ذوب‌آهن، دسترسی به آب‌های آزاد و بین‌المللی و همجواری با بازارهای مصرف جهانی یعنی کشورهای حاشیۀ خلیج فارس و وجود کشت و صنعت‌های مختلف از جمله ظرفیت‌های زیرساختی خوزستان در این بخش است. بیش از ۶۰۰ کارگاه صنعتی دارای ۱۰ نفر و بیشتر کارکن نمودی از ظرفیت‌های صنعتی خوزستان است.

۳. اما این همۀ ماجراهای توسعه‌ای در استان خوزستان نیست. خوزستان تا سال ۱۳۵۵ یکی از مهاجرپذیرترین استان‌های کشور مسحوب می‌شد. اما براساس آمارهای دو سرشماری اخیر در سال ۱۳۹۰ و ۱۳۹۵ استان خوزستان به یکی از بزرگ‌ترین استان‌های مهاجرفرصت کشور تبدیل شده است. خوزستان در سدۀ گذشته با بیماری توسعۀ ناموزون و ناپایدار دست‌وپنجه نرم کرده و در دهه‌های اخیر بر تعمیق شکاف‌های توسعه‌ای درون استان خوزستان افزوده شده است. مناطقی مانند ایذه یا دشت آزادگان و هویزه و بستان بسیار کمتر از دیگر نقاط از آورده‌های توسعه برخوردار بوده و مهاجرت درون‌استانی نیز موجب شده تا سکونتگاه‌های غیررسمی و حاشیه‌ای بزرگی در استان خوزستان ظهور کند.

۴. یکی از حاشیه‌های مهم استان خوزستان و شهر اهواز منطقۀ ملاشیه است. ملاشیه که عمر چندان درازی ندارد امروزه محل سکونت حدود ۸۰ هزار نفر از مهاجرین درون‌استانی خوزستان است. نمونه‌های دیگری از این نوع مناطق حاشیه‌ای نیز در خوزستان وجود دارند که از کمترین امکانات توسعه‌ای و رفاهی برخوردارند. اهواز، آبادان، دزفول، خرمشهر، ماهشهر و دیگر مناطق شهری در استان خوزستان امروزه پذیرای خیل قابل توجه مهاجرینی هستند که به حاشیه شهرها کشیده شده‌اند.

۵. قطع ۲۰ روزۀ آب منطقۀ ملاشیه یکی از مشکلات جانکاه معمول زندگی در چنین مناطقی در استان خوزستان است. اگر بارندگی زیاد باشد، آب از طریق سامانۀ فاضلاب به درون مناطق و منازل مسکونی بازمی‌گردد. مثال عین دو در اهواز نمونه‌ای از این آواری است که بر سر مردم فرود آمده است. بازگشت فاضلاب به درون منازل شهروندان در حاشیۀ شهرها اتفاق ناگواری است که تاکنون حل آن به نتیجه نرسیده است. کمبود آب آشامیدنی در مهم‌ترین مرکز آب‌های سطحی کشور نیز روی دیگر ماجرا است. اگر آبرسانی چند‌صد روستای خوزستان همچنان با تانکر آب صورت می‌گیرد، در بخشی دیگر از خوزستان نیز مانند ملاشیه قطعی آب در اوج گرمای تابستانی و دمای بالای ۴۰ درجه زندگی عادی مردم را با اختلال فراوان مواجه می‌کند. کمبود مراکز رفاهی و خدمات شهری از اتوبوس دارای کولر شرکت واحد تا پارک‌ها و کتابخانه‌ها را هم باید بر این سیاهه افزود. مردم شریف خوزستان و به‌ویژه مردمان مهربان ملاشیه در روزهای گرم تابستان نیازمند توجه بیشتر هستند. قرار بود با نصب استاندار جدید به عنوان استاندار ویژه ، و ارائۀ برنامۀ فوری برای رفع مشکلات توسعه‌ای استان و تصویب برنامه در هیئت وزیران راهی برای مقابله با مصائب و مشکلات مردم در خوزستان یافته شود. اما بخش‌هایی از مناطق پرجمعیت خوزستان همچون ملاشیه در جنوب غربی شهر اهواز و شهرک‌های اقماری مشابه و پرشمار با حضور صدها هزار نفر از هم‌وطنان عزیز و شریف ما همچنان با مشکلات دشوار و رنج‌های جانکاهی مانند تأمین مهم‌ترین نیاز زندگی، یعنی آب، دست به گریبان هستند. آیا برای مدیریت و حل ریشه‌ای مسائل خوزستان برنامه‌ای هست؟

برگرفته از : روزنامۀ شرق، ۱۸ تیر ۱۴۰۲ (با ویرایش)