آقای جاوید رحمان، گزارشگر ویژۀ حقوق بشر در ایران، روز چهارشنبه چهارم آبان‌ در یک کنفرانس خبری به میزبانی سازمان ملل متحد با اشاره به پنجمین گزارش خود از شرایط حقوقز‌بشری در ایران، مطالبی دربارۀ وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران ارائه داد. جاوید رحمان در بخشی از سخنان خود با اشاره به تضییع حقوق بنیادین و اساسی مردم کُرد در ایران تأکید کرد «ژینا یک اسم کُردی است، ولی در سیستم حقوقی یعنی ثبت‌ احوال ایران اجازه داده نشده که از این نام استفاده شود که این یک مثال خیلی ساده است از سرکوبی که دولت ایران علیه مردم کُرد و دیگر اقلیت‌های قومی استفاده می‌کند». با توجه به سخنان دور از واقع آقای جاوید رحمان دربارۀ نام ژینا، نکاتی را متذکر می‌شوم:

۱. ژینا نامی است که امروزه در میان مردمان کُرد کاربرد زیادی پیدا کرده است. این نام برگرفته از واژۀ اوستایی «ژیوا» به معنای زنده است؛ یعنی ژینا از زبان‌های باستانی ایران ریشه می‌گیرد. مراجعه به آثار مستشرقینی همچون کریستین بارتلومه و نیز رونالد گراب کنت و دیگر نویسندگان این حوزه، به ‌خوبی تطور واژگانی مربوط به آن را روشن می‌کند. آقای جاوید رحمان قاعدتا می‌دانند که زبان‌های کردی بخشی از مجموعه زبان‌های ایرانی است که با دیگر زبان‌های ایرانی ریشه ‌های مشترکی دارد و نامواژۀ ژینا یکی از نمونه‌های فراوان این ریشه‌های مشترک در مجموعه زبان‌های کردی با دیگر زبان‌های ایرانی است. این همریشگی زبانی نیز ناشی از زیست مشترک چندهزار‌سالۀ ایرانیان است و تمدن و فرهنگ چند‌هزارسالۀ ایران ‌زمین برآمده از تعامل تاریخی و فرهنگی و پیوندهای اجتماعی آنان است.

۲. از منظری دیگر، با توجه به حساسیت مباحث حقوقی که لازمۀ آن دقت زیاد و جست‌ و جو و پیگیری خستگی ‌ناپذیر و بررسی جزئیات است، عجیب است که آقای جاوید رحمان که حقوقدانی شناخته‌شده در کشور انگلستان و در سطح بین‌المللی است، به این نکتۀ روشن و ملموس دقت نکرده باشند که کاربرد نام‌های محلی یا نام‌های برآمده از زبان‌های اقوام ایرانی در ایران رواجی معمول دارد و صد‌البته کاربرد ژینا دارای هیچ محدودیت قانونی در گذشته نبوده و امروزه هم با هیچ محدودیتی همراه نیست. به نحوی که بر اساس اسناد ثبت ‌احوال کشور، ثبت ژینا برای نامگذاری شهروندان ایرانی از همان ابتدای رسمیت دریافت سجل و شناسنامه رواج داشته است. بررسی تاریخی موضوع نیز نشان می‌دهد با رواج شناسنامه‌دارشدن افراد، کسانی که سال‌ها پیش از رواج شناسنامه نام ژینا داشته‌اند، شناسنامه به نامشان یعنی ژینا ثبت شده؛ از‌ جمله افرادی با تاریخ تولد ۱۲۸۲، ۱۲۸۹ و ۱۲۹۱ خورشیدی یعنی سال‌های پیش از رسمیت و رواج شناسنامه در ایران که نامشان ژینا بوده، با رسمیت شناسنامه نیز نامشان به صورت رسمی ثبت شده و تا امروز به صورت مستمر و بی‌وقفه این ثبت اسامی با نام ژینا ادامه داشته است؛ به نحوی که در حال حاضر یعنی در آبان‌ ۱۴۰۱، نام بیش از شش‌ هزار و ۲۶۸ نفر در ایران ژیناست که توسط ثبت ‌احوال به صورت قانونی ثبت رسمی شده و در شناسنامۀ افراد رسمیت یافته است. برای روشن‌شدن این توضیحات اضافه می‌شود که در حال حاضر ۲۹۷ نفر در شهرستان سقز یعنی محل زندگی شادروان مهسا (ژینا) امینی نامشان ژینا است که توسط ثبت ‌احوال این منطقه ثبت شده و در استان کردستان نیز نام دوهزار و ۱۸ نفر به صورت رسمی در ثبت‌ احوال به نام ژینا ثبت شده و جالب است که در شهر تهران نیز ۶۱۶ نفر نامشان ژینا است که توسط ثبت ‌احوال به صورت رسمی و قانونی ثبت شده است. اگرچه این توضیحات ناظر بر دیگر بخش‌های گزارش آقای جاوید رحمان نیست، اما دربارۀ این بخش از سخنان ایشان یادآوری این نکته ضروری است که در برخی کشورهای همسایه ایران چنین محدودیتی وجود دارد و بدون تحقیقات کافی، این مورد را به ایران تعمیم‌دادن، تناسبی با کار حرفه‌ای و دقیق ندارد. فراموش نشود، برخی گروه‌های مسلح مترصد فرصت هستند تا از چنین موضع‌گیری‌های نادقیق و غیرکارشناسی گزارشگر ویژۀ حقوق بشر برای مشروعیت‌بخشی به مواضع خود استفاده ابزاری کنند؛ بنابراین شایسته نیست گزارشگر سازمان ملل متحد بدون تحقیق و مستندات کافی چنین حکمی را در چنین سطحی بیان کند. در ‌این ‌باره کتاب‌ها و تحقیقاتی نیز نوشته و انجام شده است که می‌توانست مورد استفاده گزارشگر سازمان ملل قرار گیرد. لازم است گزارشگر سازمان ملل توضیح دهد، بر چه مبنایی و با چه مستنداتی به چنین حکمی رسیده است؟

.برگرفته از : روزنامۀ شرق ، ۸  آبان ۱۴۰۱ (با ویرایش)