فصلنامه زنده رود ، شماره ۵۲

 پاییز و  زمستان ۱۳۸۹ –  تاریخ انتشار : پاییز  ۱۳۹۰

۳۳۶ صفحه  – قیمت: ۳۵۰۰ تومان

این ویژه نامه  که  شماره  ۵۲  فصلنامه زنده رود  است ، به بررسی مکتب ادبی « رئالیسم سوسیالیستی » اختصاص یافته است . تاریخ این ویژه نامه پاییز و زمستان ۱۳۸۹ و زمان پخش آن پاییز ۱۳۹۰ است .

   در دانشنامه ویکی پدیا در تعریف  رئالیسم سوسیالیستی چنین آمده است : «  سبکی هنری است که در دوره حکومت شوروی در روسیه و سپس در دیگر کشورهای کمونیستی پدید آمد. پاگیری رئالیسم سوسیالیستی را با جریان شکل‌گیری انقلاب‌های کارگری و ایجاد حکومت‌های سوسیالیستی همزمان می‌دانند. به عنوان نمونه بارز ، اطلاق این اصطلاح به جریان ادبی بعد از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ روسیه است. رئالیسم سوسیالیستی ریشه‌های خود را در رئالیسم جستجو می‌کند و با اصالت دادن به روایت واقعیت مرکزیت توجه خود را به زندگی مردمان فرودست، بیان مشکلات طبقاتی و بعضاً روند مبارزات و انقلاب‌ها معطوف می‌کند. بنیان این مکتب بر تأکید بر « کار » است. »

   با دستیابی کمونیست های روسی به قدرت سیاسی که با پیروزی آنها در کودتای  کمونیستی اکتبر ۱۹۱۷ مسیر شد ، ادبیات همچون ابزاری برای برآورده ساختن امیال سیاسی « طبقه کارگر » اتحاد جماهیر شوروی دانسته شد . در مطلبی که با عنوان « از باب اشاره » در آغاز این ویژه نامه آمده است ، در باره این مکتب چنین می خوانیم :

   « هنر و ادبیات در طول تاریخ و در ارتباط با حکومت ها روند یکسان و متعادلی نداشته است . آثار نوشتاری قبل از اختراع چاپ به دلیل بی سوادی عامه و تعداد  اندک نسخه های خطی نقش و تاثیر اساسی در میان توده ها نداشت ؛ از این رو  کمتر حساسیت  حاکمان و دولتمردان را بر می انگیخت . اما تحولات ناشی از صنعت چاپ و گستره انتشار  آثار مکتوب، به ویژه ادبیات ، که به هر حال خوانندگان بیشتری را به دنبال می کشید و بعضا موجب حرکت های انفعالی ، اعم از فکری یا عملی ، در میان مردم می شد ، باعث گردید که حکومت ها حیطه اختیار خود را به این پهنه گسترش دهند  که رایج ترین و شناخته شده ترین شیوه آن سانسور است .

   اما گاه حکومت ها پا از این مرحله نیز فراتر نهاده و از طریق دستور العمل ها و بیانیه ها ، الزاماتی را برای آفرینندگان آثار هنری و  ادبی ایجاد ، و  آنها را به رعایت باید ها و نبایدها و شایست ها و ناشایست ها ملزم کرده و می کنند .

   تاریخ ، خشن ترین و  آمرانه ترین این شیوه ها را در  دوران حکومت بلشویک ها در اتحاد جماهیر شوروی به ویژه در دوران استالین شاهد بود ؛ دورانی که به رئالیسم سوسیالیستی شناخته شده و در آن آثار ادبی ناهمخوان با این شیوه نه تنها دستخوش اعمال نظرها و حتی ممنوعیت از انتشار بود بلکه جان بسیاری از خالقان آنها را  گرفت . »

در این ویژه نامه این مطالب را می خوانیم :

بخش نخست :

۱. رئالیسم سوسیالیستی چیست ؟ / محمدتقی قزلسفلی

۲. دو  قطعنامه و یک کنگره ( تصویری از اوضاع ادبی شوروی در دهه های ۲۰ و ۳۰ ) / بهرام فرهنگ

۳. مسئولیت نویسندگان شوروی  /  آندره آلکساندرویچ ژدانف / داوود نوروزی

۴. داستان بایگان / تراویس هلند / احمد اخوت

۵. دودکش لوبیانکا / احمد اخوت

۶. انکار / فرهاد کشوری

۷. نامه پیش از خودکشی آلکساندر آلکساندروویچ  فادیف به کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی ( ۱۳ مه ۱۹۵۶ ) و  گزارش کا . گ . ب. در باره مرگ او  / بهرام فرهنگ

۸. سایه روشن های « گارد جوان » / شاهپور بهیان

۹. تغییر سیمای هنر  کیچ؛ احساس های تیمور کیبیروف ، مرثیه خداحافظی با تمدن شوروی / گریگوری فرئیدین / امیرحسین  افراسیابی

۱۰. مسکو – پتربورگ ؛ گذری و  نظری / حسام الدین نبوی نژاد

۱۱. سرآغاز رئالیسم سوسیالیستی در ایران / محمدحسین خسروپناه

۱۲. رئالیسم در عمل ؛ انشعاب در کانون نویسندگان ایران ( پاییز ۱۳۵۸ ) / انوش صالحی

۱۳. رئالیسم سوسیالیستی به مثابه « عالی ترین شکل هنر و ادبیات » ( بازتاب هنر و ادبیات در نشریه « کار » / انوش صالحی

۱۴. صادق هدایت ؛ شخصیت او ، افکار او ، جای او در حیات ادبی و اجتماعی معاصر / احسان طبری

بخش دوم :

۱. سه شعر ؟ آندره پی یر دوماندیارگ / ترجمه ناصر نبوی

۲. چهار شعر / امیرحسن افراسیابی

۳. دو شعر/ مجید نفیسی

۴. دو شعر / حسام الدین نبوی نژاد

۵. سه شعر / احمد نامداریان

۶. چهار شعر / منصور ململی

۷. دو شعر / یونس گرامی

۸. یک شعر / عزیز ترسه

بخش سوم :

۱. مفتاح / رحمان چوپانی

۲. ملاح آبی پوش / وحید افتخارزاده

بخش چهارم :

کتاب های رسیده

نشانی فصلنامه زنده رود

اصفهان – صندوق پستی ۴۶۸ – ۸۱۶۴۵

شماره تلفن و نمابر : ۶۲۴۹۲۴۱ – ۰۳۱۱

نشانی برای رایانامه ها : faslnamehzendehrood@yahoo.com

 پخش  فصلنامه زنده رود  : پیام امروز  /  تلفن  ۶۶۴۹۱۸۸۷ – ۰۲۱