آمار، مبنای شناخت و درک دقیق و واقعی از بسیاری از پدیده‌های اجتماعی و از جمله پدیده‌های بهداشتی است و هر نوع برنامه‌ریزی در این حوزه نیازمند استفاده از آمارهای چندوجهی از پدیدۀ مورد بررسی است. حدود ۱۸ ماه است که ایرانیان مانند مردم بسیاری دیگر از کشورها با ویروس کرونا دست‌به‌گریبان هستند. در این دوره ده‌ها هزار خانواده داغدارِ ازدست‌دادن عزیزان هستند و صدها هزار خانواده نیز با پیامدهای جسمی، روانی، اجتماعی و اقتصادی کرونا دست‌وپنجه نرم می‌کنند و مشخص نیست این روند تا چه زمانی استمرار خواهد داشت؟ با وجود ابعاد انسانی غم‌‌انگیز و نگران‌کننده اشاعۀ کرونا و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی بزرگ آن، متأسفانه آمارهای منتشرشده توسط مقامات و دستگاه‌های مسئول چندان کمکی به درک دقیق‌تر از وضعیت جاری در کشور نمی‌کند.

۱.اگرچه در ماه‌های گذشته آمار روزانۀ مبتلایان جدید و فوتی‌های ناشی از کرونا منتشر می‌شود، اما اطلاعات تکمیلی به‌ویژه دربارۀ میزان و تعداد کسانی که فوت آنها مشکوک به کروناست، منتشر نمی‌شود. با توجه به مراجعه‌نکردن گروهی از مبتلایان به مراکز درمانی یا انجام‌ندادن تست یا ناتوانی افراد محروم یا شهروندان در روستاهای دوردست برای مراجعه به مراکز درمانی، احتمالا شمار افراد مشکوک به کرونا که فوت می‌کنند، رقم قابل توجهی است.

۲. آمار تفکیکی کرونا بر اساس استان، شهرستان و شهر و همچنین آمار مبتلایان و فوتی‌ها به تفکیک شهر و روستا و تفکیک جنسی، یعنی مرد و زن، و همچنین تفکیک گروه‌های سنی، تفکیک کسانی که واکسن تزریق کرده‌اند و کسانی که واکسن تزریق نکرده‌اند و نیز تفکیک فوتی‌ها و مبتلایان واکسن‌زده بر مبنای نوع واکسن از دیگر داده‌هایی است که انتشار آنها به کمک پزشکی اجتماعی و برنامه‌ریزان می‌آید.

۳.بی‌توجهی به انتشار‌ آمار تفکیکی مبتلایان و فوتی‌ها گذشته از ایجاد اختلال در روند برنامه‌ریزی برای مقابله با گسترش ویروس، موجب تشدید بی‌اعتمادی به آمارهای رسمی منتشرشده توسط مسئولان می‌شود.

 از آن مهم‌تر بیگانه تلقی‌کردن شهروندان و عدم انتشار و اطلاع‌رسانی آماری دقیق و تفکیکی بر اساس شاخص‌های مختلف موجب می‌شود تبلیغات و برنامه‌های آگاهی‌بخش و هشداردهنده کارکرد و اثرات لازم را در پی نداشته باشد و به این ترتیب چرخۀ ابتلا و فوتی‌ها استمرار بیشتری داشته باشد.

۴.نگارنده به‌دلیل انجام پژوهش میدانی در هفته‌های گذشته از ده‌ها روستا در غرب کشور بازدید داشته است. یکی از نکات عجیب در حوزه‌های روستایی استفاده‌نکردن بیش از ۹۵ درصد روستاییان از ماسک و رعایت‌نکردن پروتکل‌های بهداشتی در مناسبات اجتماعی و نیز فعالیت‌های کشاورزی و دامداری است. بی‌توجهی به ارائۀ آمارهای تفکیکی و تمرکز تبلیغات بر حوزه‌های شهری، موجب شده روستاییان کمتر خود را در معرض ویروس قلمداد کنند. انتشار آمارهای مستمر از میزان ابتلای روستاییان به ویروس و تمرکز تبلیغات و اطلاع‌رسانی در این زمینه به مهار جامع‌تر ویروس کمک می‌کند.

برگرفته از : روزنامۀ شرق ، شماره ۴۰۷۵ ،  یکشنبه ۲۴ مرداد ۱۴۰۰(با ویرایش)