به گزارش ایسنا، ابراهیم متقی استاد دانشگاه تهران در «نشست بررسی برجام» به مناسبت سالروز دستیابی به این توافق در جمع دانشجویان در دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران با بیان اینکه، « حتی حامیان برجام برای نهایی شدن این توافق خطوط قرمزی را مد نظر داشتند که متاسفانه در متن آن محقق نشد»، گفت : « آنها معتقد بودند نسل دوم سانتریفیوژها را باید حفظ کرد و فردو نیز باید حفظ شود، اما نشد. »
وی با بیان اینکه احمدی‌نژاد قطعنامه‌ها را کاغذپاره می‌خواند و همۀ مردم برای او کف می‌زدند و امروز هم برخی معتقدند برجام تحریم‌ها را برداشته و ایران را از انزوا خارج کرده یا سایۀ جنگ را از سر ما برداشته است ، اما معتقدم نه حرف‌های احمدی‌نژاد امنیت راهبردی موجود در سیاست بین‌الملل را منعکس می‌کرد و نه حرف‌هایی که در ارتباط با «برجام» مطرح می‌شود .
متقی گفت : « امروز برجام خودش را بیشتر نشان می‌دهد که یک توافق بی‌خاصیت برای امنیت نظام جمهوری اسلامی ایران و یک نتیجۀ پر معنا برای آمریکاست. بی‌خاصیت است، چرا که در مقابل نقض «برجام» از سوی آمریکا تقریبا هیچ کاری نمی‌توان کرد و همان‌طور که آقای هادیان چهار گزینۀ پیش روی ایران در برابر نقض «برجام » را مطرح کردند، من معتقدم نقض متقابل «برجام» از سوی ایران اساسا امکان‌پذیر نیست . علاوه بر این توافقی که به شما توانایی اقدام متقابل ندهد در حوزۀ سیاست بین‌الملل که بر مبنای قدرت تعریف می‌شود، کارآیی ندارد . »
این استاد دانشگاه تاکید کرد : «هرگاه موازنه در یک تعامل تغییر کند، امکان شکل‌گیری منازعه به وجود می‌آید. از این رو وقتی در برجام توازن حفظ نشده باشد اعلام تحریم و « دیپلماسی اجبار » را در روند اجرای برجام شاهد خواهیم بود . اگر عده‌ای معتقدند برجام توافقی برد ـ برد است، امروز باید بتوانیم اقدام متقابل همراه با تاثیر عملی داشته باشیم و قادر باشیم اثبات کنیم که آنچه علیه ایران انجام شده، نقض برجام است، در حالی که معتقدم برجام چنین قابلیتی به ایران نمی‌دهد . »
وی گفت: «بر خلاف نظر دوستم آقای هادیان، معتقدم ما نمی‌توانیم در مقابل اقدامات آمریکا به کاهش تعهدات‌مان از جمله در بازرسی‌های آژانس یا کاهش میزان سوخت روی آوریم ؛ چرا که هر کدام از این اقدامات ایران را در مقابل قطعنامۀ ۲۲۳۱ و اعضای شورای امنیت که پنج عضو آنها طرف توافق هستند، قرار می‌دهد. در نهایت ما می‌توانیم به خانم موگرینی شکایت ببریم و این یعنی شکایت از وزیر کشور به یک پاسبان . »
متقی با بیان اینکه امروز در وضعیت « سندروم قورباغه » قرار گرفته‌ایم ، اظهار کرد : « این سندرم به این معناست که در برابر یک واقعه لخت شده و قابلیت‌ها برای اقدام جهشی و کنشی را از دست می‌دهیم و شاهد فشار بیشتر از سوی طرف مقابل یعنی آمریکا خواهیم بود . »
این استاد دانشگاه در خصوص تضمین اجرای «برجام» و انتقاد و شکایت نسبت به نقض «برجام» ، با بیان اینکه « متن برجام کاملا به نفع طرف‌های مقابل تنظیم شده است و در روند مذاکرات، طرف ایرانی فقط بر روی متن کامنت گذاشته و یا در نهایت با بخش‌هایی از آن مخالفت کرده است» ، افزود : « انتقادات در فرآیند تداوم تحریم‌ها تاثیری به جای نخواهد گذاشت . در صورت شکایت از یک طرف ، ۱+۵ و ایران تشکیل جلسه می‌دهند که ۵ نفر از ۸ نفر عضو این کمیسیون باید نظر دهند که به راحتی این ۵ نفر در دسترس هستند . تنها روسیه و ایران هستند که ممکن است با نظر طرف مقابل مخالفت کنند و چین مثل همیشه رای ممتنع خواهد داشت یا با دیگران موافقت می‌کند . بنا بر این ساز و کاری که برای شکایت از نقض برجام در نظر گرفته شده، کارآمد نیست . »
وی ادامه داد : « در نهایت ایران می‌تواند بگوید من هزار میلیارد تومان به نیروی قدس سپاه پاسداران و هزار میلیارد به تجهیز و تولید صنعت موشکی اختصاص می‌دهم، اما این‌ها جزو حقوق ملی ماست . اگر بودجه داشته باشیم ، چرا به آنها اختصاص منابع ندهیم و من این را جزو اقدام متقابل در برابر اعمال تحریم‌های جدید آمریکا تلقی نمی‌کنم . »
متقی با اشاره به بیانیۀ ۹ ماده‌ای مقام معظم رهبری در رابطه با اجرایی شدن «برجام»، گفت : « از نظر من هیچ یک از این ۹ ماده محقق نشده است . این در حالی است که دوستان وزارت امور خارجه خودشان می‌گویند ۴ ماده از ۹ ماده محقق شده است . »
این استاد دانشگاه در ادامه گفت : « از نظر من «برجام » بدترین توافق به لحاظ راهبردی برای کشور بوده است . »
وی در استدلال سخن خود مبنی بر اینکه برجام را « بدترین » توافق می‌داند و برخی سخن او را با دیدگاه نتانیاهو دربارۀ «برجام» یکی می‌دانند ، به سخنان مقامات اسراییلی و آمریکایی دربارۀ توافق هسته‌ای اشاره کرد و گفت : «جان برنان در ۱۷ آوریل ۲۰۱۵ اظهار کرد، از اینکه ایران حاضر به این همه امتیاز دادن در مذاکرات لوزان شده ، در شگفت است . رئیس موساد نیز در همان مقطع اظهار کرد، پیش‌نویس لوزان برای منافع اسرائیل ماهیت حیاتی و تاریخی دارد و ما از نتانیاهو می‌خواهیم بازی وارونه نشان دادن را کنار بگذارد . »
۴ مرداد ۱۳۹۶
* ابراهیم متقی استاد علوم سیاسی در دانشگاه تهران است .
برگرفته از : پایگاه خبرگزاری دانشجویان ایران ( با ویرایش )
نظر شما