بیش از ده سال پیش که به همراه دوستان برای کوهگردی به درکه در شمال تهران رفته بودیم ، از دیدن صحنه ای شگفت زده شدم که تا به امروز آن را به یاد دارم : چند جوان که خیس عرق بودند ، در همان حال که با هم گفتگو می کردند ، پی در پی به قلیان پک می زدند !!! آن روز از خود پرسیدم ، چگونه قهوه خانه ای در کوهستان به مشتریان خود قلیان می دهد و به این توجه ندارد که در پس از فعالیت شدید بدنی و ورزش های سختی مانند کوهنوردی و کوهگردی ، کشیدن قلیان با آن حجم دود بالا ، به سادگی می تواند کشنده ی قلیان را به سکته ی قلبی دچار کند ، یا چگونه کسی به خود زحمت نداده است به این جوانان این نکته را بگوید ؟ از آن بدتر، چگونه وزارت بهداشت به این قهوه خانه پروانه ی کشیدن قلیان در کوهستان داده است ؟

چند سال پیش هنگامی که از پیاده رو یک خیابان می گذشتم ، هنگام ردشدن از کنار یک فروشگاه بوی تندی تنباکو مشامم را آزرد . با کنجکاوی به درون فروشگاه نگاه کردم و دیدم که چند ده نفر در هوایی مه آلود ، در پشت میزهایی که در امتداد هم چیده شده است ، سرگرم کشیدن قلیان هستند . پس از آنکه بیشتر در و دیوار فروشگاه را نگاه کردم ، نگاهم به واژه ای تازه افتاد : « قلیان سرا » .

نمای درونی یک قلیان سرا

چند ماه پیش در خانه ی یکی از دوستان نگاهم به صفحه ی نمایشگر تلویزیون افتاد که برنامه ای از یک شبکه ی ماهواره ای بیرون از ایران را پخش می کرد . به هنگام  تماشای این برنامه  که یک فیلم تبلیغاتی بود، دختری را دیدم که با شلوار و پیراهن تنگ بر روی دوچرخه ای پا می زد و در همان حال که از خیابان می گذشت ، به قلیانی که بر روی فرمان دوچرخه جاسازی شده بود ، پک می زد . صدای گوینده ای که بر روی این صحنه پخش می شد ، نشان می داد که این یک آگهی تلویزیونی برای تبلیغ و فروش یک قلیان قابل حمل است ! همانطور که گوینده ی آگهی سخن می گفت ، در صحنه ی بعدی این آگهی دیدم که کسی در پشت فرمان نشسته و در حال رانندگی از همان قلیان قابل حمل می کشد ! گوینده در صحنه های بعد یک جمله را چند بار با تاکید ، گفت : در همه جا ،  در همه جا ، در همه جا  می توانید این قلیان را بکشید !!!

در این سال ها  ، بارها ، کارشناسان بهداشت در روزنامه ها و رادیو و تلویزیون ایران از زیان های کشیدن قلیان سخن گفتند و به مردم هشدار دادند ؛ اما ظاهرا به دلایل دیگری که در آغاز روشن نبود ، کشیدن قلیان روز به روز گسترش بیشتری پیدا کرد . گروهی از مردم ، نبود پاتوق قانونی برای گفتگو و همنشینی را دلیل گسترش قلیان سراها می دانستند ؛ اما بررسی های کارشناسان نشان داد که در بسیاری از قلیان سراها ، برای وابسته و در واقع معتادکردن مشتریان ، مواد روانگردان و حتی مخدرهای صنعتی مانند شیشه به تنباکو افزوده می شود که مشتری را ناخودآگاه « معتاد » و « مشتری ثابت » قلیان سرا می کند ! در این زمینه ، خسرو صادق نیت ، رئیس مرکز سلامت محیط و کار در گفتگویی با شبکه ی خبر از گستردگی خطر کشیدن قلیان برای کشندگان و همنشینان و خانواده ی آنها سخن گفته است :

« به گزارش گروه جامعه خبرگزاری میزان، خسرو صادق نیت رئیس «مرکز سلامت محیط  و کار» با حضور در « برنامه ی نبض » شبکه ی خبر، از قلیان به دلیل برداشت های غلطی که در مورد آن وجود دارد به عنوان یک خطر جدی برای افراد جامعه یاد کرد.  

وی ادامه داد: « یکی از باورهای غلطی که درباره قلیان وجود دارد، در مورد تنباکوهای معطر استفاده شده در قلیان است که عده ای آن را کم ضرر و بی ضرر می دانند ؛ درحالی که باید توجه داشته باشیم که این تنباکوها به دلیل استفاده از مواد شیمیایی در ترکیب آنها ، اگر بیشتر از تنباکوهای سنتی ضرر نداشته باشند، کم ضرر تر نیستند .»

صادق نیت همچنین با اشاره به استفاده از مواد روان گردان در برخی از تنباکوها  گفت: «بسیاری از مردم از این موارد آگاهی ندارند و با ناآگاهی خود همچنان قلیان را به جمع خانوادگی خود می برند . »

 رییس مرکز سلامت محیط و کار در مورد باورهای غلط درباره ی قلیان یادآور شد : « باورهای غلط در مورد مخزن آب قلیان هم وجود دارد و عده ای بر این باورند که این آب دود حاصل از قلیان را تصفیه می کند ؛ در حالی که این آب هیچ نقشی در تصفیه ی دود ندارد و تنها آن را خنک می کند . »

صادق نیت گفت: « هر وعده مصرف قلیان ۵۰ تا ۱۰۰ برابر سیگار به افراد آسیب می زند و متاسفانه باورهای غلط در مورد آن موجب شده تا خانواده ها نسبت به آن بی تفاوت باشند . »

وی با اشاره به دود دست  اول که خود فرد مصرف کننده را تحت تاثیر قرار می دهد ، عنوان کرد: « دود  دست دوم نیز به همان اندازه برای اطرافیان زیان آور است و به آنهایی که از دخانیات استفاده نمی کنند و فقط در آن فضا قرار گرفته اند ، آسیب می زند .»

 وی همچنین به دود دست سوم اشاره کرد و یادآور شد :  « دود و دوده حاصل از مصرف دخانیات روی دیوار و زمین محل استعمال می نشیند و این دود دست سوم به خصوص برای کودکانی که نوپا هستند و مدام دست به زمین و دیوار می گیرند، مضر است. زیرا مواد مضر از طریق پوست به بدن افراد منتقل می شوند . »

 صادق نیت اظهار امیدواری کرد تا بسته بندی توتون، تنباکو و سیگار، از حالت رنگی و جذاب به شکل ساده و آنچه در قانون آمده درآید تا جذابیت آن برای مصرف کننده کم شود. » [۱]

صادق نیت در گفتگویی دیگر در این زمینه چنین گفته است :

« [عنوان ] تنباکوهای معطر فریبنده است و آزمایش‌ها نشان می‌دهد که این تنباکوها برای فریب مردم به نام معطر با نام میوه‌ها عرضه می شود و به هیچ وجه حاوی مواد طبیعی و میوه ها نیست. ۷۰ تا ۸۰ درصد آنها را نیز مواد شیمیایی صنعتی تشکیل می‌دهند که حاوی بنزن هستند . »

 وی توضیح داد : « بنزن از سمی ترین موادی است که سرطان زا بوده و طی سه تا ۱۰ سال می‌تواند روند ابتلا به سرطان را جلو بیندازد. مهم ترین سرطان ناشی از مصرف این ماده خطرناک نیز سرطان خون است . »

 رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت گفت : « حلال‌ها و سرب نیز از جمله مواد دیگری هستند که در تنباکوهای معطر وجود دارند. میزان سرب موجود در این تنباکوها ۵۰ درصد بیشتر از حد استاندارد است. همچنین قارچ‌های مختلفی نیز در آنها کشف شده است. این تنباکوها کپک‌زده هستند و در کشورهای عربی با مواد معطر مخلوط شده و به فروش می رسند. » [۲]

 به تازگی در فضای مجازی سندی منتشر شده که از وجود برنامه و دسیسه ای شوم در زمینه ی گسترش کشیدن قلیان سخن گفته است . در زیر این سند را بخوانید :

« توطئه با تنباکوهای میوه ای و تریاک آلوده به کراک و شیشه

توطئه برای نسل کشی ایرانیان

این توطئه با تنباکوهای میوه ای و تریاک آلوده به کراک و شیشه توسط وهابیان عربستان سعودی است . روزنامه «داگ بلاد » نروژ در تاریخ ۹ ژانویه ۲۰۱۵ ، برابر با ۲۰ دی ماه ۱۳۹۳ در گزارشی نوشت که هشت ماه پیش در سفارت عربستان سعودی در اسلام آباد پاکستان جلسه ای برگزار شده است که در آن آلوده سازی تنباکو میوه ای و تریاک را با کراک و مواد شیمیایی دیگر برای ایرانیان فراهم آورند .  در این نشست گروهی از طالبان افغانستان و ملاهای تندروی ضدشیعه پاکستان و چند نفر از سرمایه گذاران سنی وهابی حضور داشته اند و محور گفتگوی آنها چگونه تباه کردن نسل جوان ایرانی بوده است . روزنامه نروژی نوشت پس از این برنامه ریزی شده است که رهبر ایران حکم افزایش جمعیت ایران را داده بود . این خبر نخست از سوی کارکنان پاکستانی تبار سفارت عربستان سعودی در اسلام آباد به بیرون درز کرده است و روزنامه دیلی اکسپرس در پاکستان آن را به چاپ رسانده است . نسخه آنلاین این خبر را روزنامه نروژی پس از اعتراض سفارت عربستان سعودی از اینترنت خارج کرد . گزارش هایی از استان کرمان و دیگر استان های ایران آمده است که بدن افرادی که قلیان و تریاک مصرف کرده اند دانه های مشکوکی زده است و پس از خاراندن آن دانه ، کرم از درون بدن بیرون آمده است . رنگ تریاک در سال گذشته بسیار تیره و ظاهری مرطوب و خیس دارد و نشئگی بیشتری پیدا کرده است . مصرف کننده اشتهایش کاهش می یابد و در ضربان قلبش ناهنجاری به وجود می آورد و اسپرم مردها را ضعیف می کند و تخمدان های زنان را از کار می اندازد . این روزنامه اضافه کرده است که اگر زوج مصرف کننده فرزندی نیز به دنیا بیاورند فرزندی کودن و عقب مانده خواهد بود و تا پیش از نوجوانی در اثر اختلال در ارگان ها جان خود را از دست می دهد . ایرانی نیستید اگر این خبر را به هم میهنان خود نرسانید . »

                                                 تصویر سند در فضای مجازی

امروز (۲۸ مهرماه ۱۳۹۶) در بخش خبری شبکه ی یک تلویزیون ایران ، محمدجواد حجتی از مقامات قوه قضائیه ایران گفت که قانون منع استعمال قلیان یازده سال پیش تصویب شده است اما اجرای آن به دلایل شکایت کارخانه های تولیدکننده و دلایل دیگر به عقب افتاده است . او ابراز امیدواری کرد که در آینده نزدیک سازوکارهای قانونی برای تعطیل کردن فعالیت های غیربهداشتی قلیان سراها فراهم شود .

                                                                                                                                                  ۲۸ مهرماه ۱۳۹۶

پی نوشت ها :

۱ . برای آگاهی بیشتر ، این گفتگو را در این نشانی بخوانید : www.mizanonline.ir/fa/news/178774

۲. برای آگاهی بیشتر ، این گفتگو را در این نشانی بخوانید : www.behdashtnews.ir/fa/news-details/20715