۹ - دی - ۱۳۹۴
نوشته ی : شورای نویسندگان انجمن فرهنگی « پارسی انجمن »


 Parsi   Andjoman - Logo

شبکهٔ «من‌ و ‌تو» در بخش خبر خود به ماه ‌روز ۱۳۹۴/۱۰/۷ با دستمایه قراردادن گزارش‌واره‌ای، کنشگری‌ها و کوشش‌های فرهنگستان را در زمینهٔ واژه‌سازی زیر پرسش برد .

پارسی‌انجمن خود پَرژن‌های[ = نقدهای] فراوانی بر فرهنگستان کنونی دارد و دستاوردهای آن را به هیچ روی همسنجی‌پذیر با فرهنگستان‌های نخست و دوم نمی‌داند؛ بااین‌همه، از داد و راستی به‌ دور است که از سر ناآگاهی و یا به انگیزه‌های سیاسی، نخست همهٔ کنشگری‌های فرهنگستان کنونی را به واژه‌سازی فروبکاهیم و سپس بدون هیچ‌ پشتوانهٔ آماری و پژوهشی در یک رسانهٔ پربیننده بگوییم : نود و پنج درصد واژه‌های برگزیدهٔ فرهنگستان کاربردی همگانی نمی‌یابند .

پَرژنیدنِ [= نقد کردن] فرهنگستان اگر آگاهانه و از سر دلسوزی برای زبان پارسی باشد ، کاری بسیار بایسته‌ است؛ ولی هنگام خرده‌گرفتن دست‌کم یادمان باشد که بودجهٔ فرهنگستان در همسنجی با نهادهای فرهنگی دیگری که از بسیاری از آن‌ها جز نام چیز دیگری وجود ندارد، بسیار ناچیز است و دیگر آنکه واژه‌سازی تنها بخش کوچکی از کنش‌گری‌های فرهنگستان است و کارهایی چون : گردآوری و بررسی واژگان بومی گویش‌های و زبان‌های ایرانی، پژوهش‌های زبان‌شناسانه دربارهٔ ساختار دستوری و آوایی آنها، بررسی زبان‌نگاره یا رسم‌الخط و… از دیگر خویشکاری‌های فرهنگستان زبان و ادب فارسی است .

سخن دیگری که باید با برنامه‌سازان و مجریان رسانه‌های گروهی در میان نهاد این است که واژه‌های پارسی چگونه باید در میان مردم روایی یابند؟ مگر نه آن است که رسانه‌ها دراین زمینه نقش بسیار پررنگی دارند ؟

برای نمونه فرهنگستان زبان فارسی واژه‌های «راهبرد»، «راهکنش»، «رهنامه»، «بالگرد»، «پیامک»، «دورنگار» و «روادید» را برابر واژ‌های «استراتژی»، «تاکتیک»، «دکترین»، «هلکوپتر»، «اس‌ام‌اس» و «فکس» و «ویزا» برگزیده‌است. بسیاری از این واژه‌ها امروزه در حالی برای فارسی‌زبان واژه‌هایی آشنا شده‌اند، که همچنان بیشترینهٔ شبکه‌های ماهواره‌ای به‌جای این واژه‌ها، برابرهای بیگانه‌یشان را به‌کار می‌برند. برای نمونه نیک است از گردانندگان شبکهٔ «بی‌بی‌سی» پرسیده شود بر پایهٔ کدام شَوندهای[= دلیل‌ها] زبان‌شناسانه به جای واژهٔ «پیامک» همچنان از واژهٔ «اس ‌ام‌ اس» بهره می‌برند ؟

کاش از برنامه‌سازان و مجری‌های شبکه‌های تلویزیونی که از جایگاهی دلسوزانه به فرهنگستان خُرده می‌گیرند پرسیده شود شما که با کاربرد ناآشناترین واژه‌های انگلیسی، زمینه‌های راه پیدا کردن بسیاری از این واژه‌های بیگانه را به زبان پارسی فراهم کرده‌اید، خود تاکنون چند بار در کاربرد واژه‌های برگزیده‌ٔ نهادی چون «فرهنگستان» پیشگام شده‌اید ؟

سال گذشته «کارگروه پایش» پارسی‌انجمن چند برنامهٔ شبکهٔ «من ‌و ‌تو» را پایش کرد و ارزیابی‌های خود را برای برنامه‌سازان و مجری‌های این شبکه رایانامه کرد؛ ولی شوربختانه پاسخی از ایشان دریافت نکرد .

۱ نظر

  1. ژينوس همايون می‌گوید،

    از کوشش های شما در افزایش شناخت هم میهنان از زبان پارسی سپاسگزارم.

    ارسال شده در تاریخ خرداد ۷ام, ۱۳۹۵ در ساعت ۵:۳۹ ب.ظ

نظر شما