رابرت بائر ، از ماموران بلندپایه ی سازمان جاسوسی سیا

اشاره : روزنامه ی اومانیته، ناشر دیدگاه های حزب کمونیست فرانسه، با « رابرت بائر » ، مسئول سابق سازمان سیا در منطقه ی شرق میانه و متخصص روابط بین المللی و سیاست خارجی ایالات متحد آمریکا درباره ی رویدادهای جاری در عراق گفتگو کرده است. در زیر ترجمه ی این گفتگو را می خوانید :

اومانیته : پدیدآمدن داعش را چگونه می توان توضیح داد؟

رابرت بائر: پیش از هر چیز باید درک دقیقی از نسل کنونی عراق و اهل سنت عراق داشت و این مسئله را مورد بررسی قرار داد؛ با دقت در این واقعیت که سنی های قدیمی و اهل سنت از حزب بعث ، و رهبران قبایل از زمانی که دولت شیعه قدرت را در عراق به دست گرفت ،هیچ امتیازی به دست نیاوردند و سهمی در قدرت نداشتند. بنابراین رهبران جوان قبایل به حمایت و پشتیبانی داعش برخاستند. این یک نوع آوانگارد سنی وحشتناک را به وجود آورده است. قیامی که در استان انبار و موصل آغاز شد ، به طور گسترده ای از سوی مردم سنی منطقه حمایت شد. نباید فراموش کرد که سنی ها کاملا در اثر جنگ عراق و حملات ایالات متحد امریکا در سال ۲۰۰۳ همه چیز خود را از دست دادند؛ از جمله انحلال ارتش در عراق. آنها اکنون به شکلی دست به اقدامات تلافی جویانه زده اند.

اومانیته : داعش جز حمایت های محلی آیا ازحمایت نیروهای خارجی، به عنوان مثال عربستان سعودی و ترکیه ، برخوردار است؟

رابرت بائر: آنچه مسلم است، این است که اهداء کنندگان کمک های خصوصی در عربستان سعودی برای داعش پول ارسال می کنند. اما اکنون برای اثبات اینکه شاهزاده بندر (بندر بن سلطان بن عبد العزیز آل سعودی) از اعضای خانواده سلطنتی و یا سایر اعضای خانواده سلطنتی به آنها کمک می کنند یا نه  ، موضوع دیگری است. ترکیه به نوبه ی خود به داعش برای نفوذ در سوریه کمک کرد ولی نمی دانم که آنها اکنون از این فراتر رفته اند یا نه ؟

فرار مردم موصل از شهر خود

اومانیته : چگونه یک گروه شبه نظامی می تواند شهر دو میلیون نفری موصل را تصرف کند ؟

رابرت بائر: تا کنون هیچ کس قادر به کنترل واقعی موصل نبوده است. حتی زمانی که من در سالهای ۱۹۹۰ در دوره ی صدام حسین در عراق بودم، حتی صدام حسین هم تقریبا هیچ کنترلی بر این شهر نداشت. مراکز استراتژیک شهر موصل می تواند با نیروهای نظامی به سادگی از خود دفاع کند. موصل همواره یک شهر سرکش بوده است. به علاوه ارتش کنونی عراق تنها بر روی کاغذ وجود دارد. در ظاهر میلیارد ها دلار برای آموزش ارتش سرمایه گذاری شد ، ولی این دلارها برای هزینه های دیگری به مصرف رسید. سنی ها تنها در انتظار زمان و شرایط مناسب و اشتباهات دولت بودند که عملیات تهاجمی خود را آغاز کنند. در نهایت ، با بیرون رفتن نیروهای نظامی آمریکا از عراق در سال ۲۰۱۱ این شرایط فراهم شد. من واقعا معتقدم که اوضاع عراق را تنها نباید به عنوان یک مشکل ساده ی تروریستی در نظر گرفت. این یک شورش اهل سنت است .

اومانیته : برخی از جناح های جمهوری خواهان، اوباما را متهم می کنند که مسئول این شکست مفتضحانه در عراق است.

رابرت بائر: این اتهام ها خیلی احمقانه است. این انتقادها از سوی نئومحافظه کاران مطرح می شود؛ همان اشخاصی که در حال حاضر در تلویزیون های آمریکا به ما می گویند باید به عراق بازگشت. در واقع چالش از زمانی رخ داد که نئومحافظه کاران در مارس سال ۲۰۰۳ ، تصمیم به انحلال ارتش عراق گرفتند؛ ارتشی که یک نقش انسجام دهنده در مجموع نیروهای سیاسی عراق را بر عهده داشت. تخریب ارتش به معنی دگرگونی ساختار نظامی ــ دولتی و آغاز آشوبها، هرج ومرج و در نتیجه ، جنگ داخلی بود. بخشی از سیاستمداران نیز از اوباما انتقاد می کنند که چون اوباما در جنگ سوریه دخالت نکرد ، شورش و انفجار و جنگ به عراق کشیده شد. اما آیا در آغاز جنگ در سوریه ایالات متحد آمریکا قادر به شناسایی گروه های سیاسی- مذهبی مخالف دولت سوریه که همه مدعی بودند « میانه رو »هستند ، بود ؟

ارتش آزادی بخش هرگز واقعا وجود نداشت و غیرممکن بود پیش بینی کرد که سلاح های ارسال شده توسط ایالات متحد آمریکا به دست چه کسانی می افتد. در واقع ریشه ی مشکلات به سالهای ۲۰۰۳ بازمی گردد. هنگامی که ایالات متحد آمریکا دکترین « تغییر رژیم » را با توسل به زور در شرق مدیترانه به تصویب رساند. این دکترین مشوق  آغاز جنگ داخلی و فرقه ای شد.

اومانیته : مخالفان سوریه همچنان ادعا می کنند که گروه داعش به نحوی یکی از ساخته های رژیم سوریه است؟

رابرت بائر: این واقعا یک توهم کودکانه است. این گروه خود ار پیرو آموزه های قرآن و الهیات اسلامی می داند ؛ و تنها یک گروه متعصب واقعی است .

اومانیته : به نظر شما نئومحافظه کاران آمریکا از تجزیه و تقسیم جغرافیایی عراق خشنود هستند ؟ پیش از هر چیز واضح است که هدف آنها این است ؟

رابرت بائر: فکر نمی کنم آنها از رویدادهای کنونی عراق ناراضی باشند، چون به آنها اجازه می دهد شکست  « سیاسی » خود را پنهان کنند و وانمود کنند که تا پیش از بیرون رفتن نیروهای نظامی ایالات متحد آمریکا، در عراق همه چیز خوب و عادی بود. به وضوح روشن است که این موضوع در رابطه با انتخابات آمریکا است. تقسیم جناح های سیاسی و تضاد در گروهها، به ویژه در مورد مسائل شرق مدیترانه ، بسیار وحشتناک و نگران کننده است .

اومانیته : می توان تصور کرد که ایالت متحد آمریکا و ایران در مورد رویدادهای عراق با هم همکاری کنند ؟

رابرت بائر: اگر جنگ داخلی در عراق به بغداد برسد و ایرانیان نیروهای نظامی خود را برای پشتیبانی به بغداد اعزام کنند، لزوما به شکلی همکاری دو کشور ضروری است. اما این وضعیت ممکن است از کنترل خارج شود. به عنوان مثال تصور کنید که یکی از زیارتگاه های شیعیان توسط داعش نابود شود و اقدامات تلافی جویانه در حد کشتار در اردوگاه های سنی ها از طرف نیروهای شیعه آغاز شود. در این صورت تمام منطقه به آتش و خون و نابودی کشیده می شود .این امر می تواند به فرو پاشی نهایی آنچه از امپراتوری عتمانی باقی مانده است ،  بینجامد که البته چهره ی خوشایندی نخواهد داشت .

برگرفته از : روزنامه ی اومانیته