فصلنامه ی پیمان

مدیر مسئول : وارطان وارتانیان

سردبیر : آرمینه آراکلیان

سال نوزدهم ، شماره ی ۷۱ ، زمستان بهار ۱۳۹۴

۳۲۰ صفحه – ۱۰۰۰۰ تومان

تلفن: ۸۸۸۱۴۲۸۸ (۰۲۱)

پست الکترونیک :info@paymanonline.com

تارنما : www.paymanonline.com

 شماره ی هفتاد و یکم فصلنامه ی فرهنگی « پیمان » به مناسبت یکصدمین سالگرد کشتار ارمنیان به دست دولت عثمانی ( ۲۰۱۵ –  ۱۹۱۵ ) ، به بزرگداشت قربانیان این فاجعه ی بشری اختصاص یافته است . در سرمقاله ی این شماره چنین می خوانیم :

« ارمنیان پراکنده در اقصا نقاط جهان ، که سالیان متمادی به جای صرف استعدادهای خدادادی خود برای خلق آثار هنری ، پیشبرد علوم و ایجاد محیطی صلح آمیز ، توان فکری ، وقت و خلاقیت خود را صرف ذکر مصیبت ، اثبات جرایم عاملان نژادکشی و رساندن صدای اعتراض خود کرده اند ، با فرارسیدن یکصدمین سالگرد نژادکشی بزرگ قرن فرصتی یافتند تا برای همیشه از این عقده ی روحی تحمیلی گره بگشایند و خود را در رویارویی با واقعیت های جهان امروز قرار دهند .

گویی این وارثان لطمات نخستین نژادکشی قرن ، که سالهاست بخش بزرگی از توان معنوی و مادی خود را صرف مصائب نیاکان خود کرده و جامعه ی بشری را از قابلیت های خدادادی خود محروم ساخته اند، پس از گذشت یکصدسال به صرافت افتاده اند که راه حلی برای این زخم بیابند . این زخم حاصل ضایعه ای است که روان شناسان آن را اختلال تنش زای پس از رخداد یا اختلای تنش زای پس از رویارویی با حوادث هولناک نامیده اند و از نگاه ارمنیان تنها راه التیام این زخم ، شناخت کامل ماهیت این اضطراب و علت آن است و این امر لزوما نیازمند رویارویی صادقانه ی عامل به وجودآورنده با معلول است .

ارمنیان جهان ، که سالیان دراز به یاد قربانیان نژادکشی بزرگ گریسته و در پای بناهای یادبود شاخه های گل نثار روح میلیون ها ارمنی به خاک و خون غلتیده ی خود کرده بودند ، ۲۴ آوریل ۲۰۱۵ را با حال و هوایی دیگر آغاز کردند .

مراسم استثنایی یادبود یکصدمین سال نژادکشی قرن با حضور روسای جمهور و نمایندگان عالی رتبه ی سیاسی ایران و صدها کشور جهان و انبوه ارمنیان از چهار گوشه ی جهان در تسیتسرناکابرد ایروان ، در محل بنای یادبود کشته شدگان ، برگزار شد تا بار دیگر فرصتی برای تجدید میثاق با روح قربانیان فراهم آید .

حضور صدها هزار ارمنی که به مدت چهار شبانه روز به دور آتش فروزان مقبره ی روباز قربانیان نژادکشی گرد هم آمده و کلام « به خاطر داریم و حق می طلبیم » را شعار زندگی خود کرده بودند ، حکایت از عزمی جدید داشت .

ملتی که حافظه ی هر یک از آحاد آن نشانی از واقعه ی خونین نژادکشی دارد ، مردمی که از همان آغاز شکل گیری اجباری دیاسپورای ارمنیان شاهد تحلیل تدریجی توان قوم پراکنده ی خود در سراسر جهان بوده اند و ملتی که همچنان شاهد نابودی فرهنگ خود به دست همان جلادان و عاملان نژادکشی است ، اینک به عدالت خواهی برخاسته و مصمم به گرفتن حق پایمال شده ی خود شده است .

ترکان عثمانی ، عاملان جنایت بزرگ ، در تکمیل برنامه ی نژادکشی سرخ دهه های نخست قرن بیستم میلادی ، هیچگاه از پیگیری گام به گام نژادکشی کامل دست برنداشته و همواره نابودی فرهنگ و تمدن ارمنی را در سرلوحه ی برنامه های خود جای داده اند . مقامات ترکیه ، با بی اعتنایی به میراث فرهنگی برجای مانده از یک و نیم میلیون شهروند خود ، عامدا به تخریب بقایای کلیساها و بناهای تاریخی متعلق به ارمنیان می پردازند تا از بازخواست وارثان ارمنی آنان و سازمان های بین المللی در امان مانند و مانع از آگاهی نسل جوان خود از رخدادهای تاریخی شوند . حاکمان جمهوری آذربایجان نیز راه ننگین برادر بزرگ خود را در نژادکشی فرهنگی ادامه دادند و با بی رحمی تمام به تخریب گورستان های ارمنیان کشورشان پرداختند . سنگ قبرهای تاریخی به خاک خفتگان ارمنی در خاک کنونی جمهوری آذربایجان اینک در اعماق آب های سرد رود ارس ، در شمالی ترین نقطه ی مرزی ایران ، جای گرفته اند .

ارمنیان در این مقطع خاص – که نژادکشی سفید ملتشان ادامه دارد و در حالی که همراه با دیگر جهانیان شاهد تکرار جنایت هایی مشابه در سرزمین های تحت اشغال آلمان نازی ، رواندا ، کامبوج ، بوسنی و غیره بوده اند – عزم خود را برای بازپس گرفتن حقوق خود و اجرای عدالتی که دنیا نیز تشنه ی آن است ، جزم کرده و به جای گریستن شمشیر عدالت را از غلاف بیرون کشیده اند .

اسقف آرام اول ، خلیفه ی ارمنیان حوزه ی سیلیسی ، در اولین گام از مقر خود در لبنان ، لایحه ای را مبنی بر درخواست بازستانی مجتمع خلیفه گری سیس ( کوزان فعلی در ایالت آدانای ترکیه ) به دادگاه قانون اساسی ترکیه تقدیم کرده است . مجتمع دینی و فرهنگی سیس ، که از قرن یازدهم میلادی مرکز دینی ارمنیان حوزه ی سیلیسی بوده ، پس از قتل عام ۲۵ هزار تن از ارمنیان آدانا در بهار۱۹۰۹ میلادی به دستور سلطان عثمانی ، عبدالحمید دوم و ادامه ی این جنایت ها به دست ترکان جوان از صاحبان اصلی خود خالی شده و در اختیار عاملان نژادکشی قرار گرفته است .

این آغازی جدید در راه عدالت طلبی و احقاق حق است که بنا بر اراده ی جاثلیق آرام اول در صورت رد احتمالی ، در گام بعدی ، به دادگاه های بین المللی ارجاع خواهد شد . این نخستین گام دادخواهی نه تقاضایی برای بازکردن مرزها و نه درخواستی برای گسترش آنهاست . این گام تنها بر اساس مصوبات سازمان ملل برداشته شده که آزادی دین و انجام مناسک مربوط را حق همه ی مردم و همه ی پرستشگاه ها را متعلق به مریدان وابسته به آن می داند . دقیقا ، همزمان با این اقدام قانونمند ، سیاستگذاران لوکزامبورگ ، کوچک ترین کشور اروپا و دولتمردان برزیل، بزرگترین کشور آمریکای جنوبی ، اقدام سردمداران قتل عام ارمنیان را «نژادکشی » نامیده و ترکیه را ملزم به اجرای عدالت دانسته اند .

ما اهالی پیمان نیز در آرزوی دیدن روزی نشسته ایم که به جای اختصاص سرمقاله ای دیگر به زخم های یکصدساله ی ملت ارمنی و به جای قلمفرسایی در خصوص نژادکشی های سرخ و سفید به ارائه ی گزارش هایی از نمایش آثار هنری و موفقیت های مربوط به پیشرفت علوم و ایجاد محیط های امن توام با صلح و آرامش برای تمامی مردم جهان بپردازیم . »

در زیر فهرست این شماره از فصلنامه ی « پیمان » را می خوانیم :

سرمقاله  /

ساکنان ارمنی امپراتوری عثمانی /  نوشته ی آربی مانوکیان

نگاهی مختصر به تاریخچه ی نقشه های ارمنستان / نوشته ی  روبن گالیچیان /  ترجمه ی رافی آراکلیانس

یادمان های شهیدان نژادکشی ارمنیان در ایران / نوشته ی ادوارد هارتونیان

نماد یادبود یکصدمین سالگرد نژادکشی ارمنیان به دست حاکمان عثمانی /  نوشته ی رافی آراکلیانس

سیاست ترکیه در قبال میراث فرهنگی ارمنیان  /  نوشته ی  شاهن هوسپیان

یک قرن سکوت / نوشته ی رافی خاچاطوریان /  ترجمه ی رامین کریمیان

در خوجالی چه گذشت ؟ / نوشته ی آرسن نظریان

نگاهی به سالروز یکصدمین سال نژادکشی ارمنیان در ۱۹۱۵ م / نوشته ی  آرمیک نیکوقوسیان

کاروان مرگ /  نوشته ی دکتر قوام الدین رضوی زاده

پانسیون ( بخشی از رمان « خنجری در باغ » )، نوشته ی واهه کاچا

مروری بر دو اثر منتشرشده درباره ی تحولات و جریان های سیاسی جمهوری ارمنستان / نوشته ی  ولی کوزه گر کالجی

نژادکشی ارمنیان / رابرت . اف. ملسون / ترجمه ی آرمینه . آ. آراکلیان

مراسم یادبود یکصدمین سالگرد نژادکشی ارمنیان /  روابط عمومی موسسه ی ترجمه و تحقیق هور

شب نویسندگان ارمنی

کوشش گردانندگان و نویسندگان فصلنامه ی « پیمان » را در انتشار این شماره می ستاییم و برای آنان در پیگیری کوشش های آگاهی بخششان پیروزی آزو می کنیم .