در پسین  روز هفتم اسفندماه در محل موسسۀ تحقیق و ترجمۀ هور ، و با همکاری مرکز دایرت المعارف بزرگ اسلامی  گروهی از پژوهشگران و نویسندگان و روزنامه نگاران و ناشران ایران برای بزرگ داشتن یاد و خاطرۀ استاد دکتر عنایت الله رضا  ، پژوهشگر برجستۀ تاریخ معاصر ایران گرد آمدند . از آنجا که سه تن از سخنرانان به سبب بیماری و مشکلات پیش بینی نشده ، نتوانستند  به این جمع بپیوندند ، کاوه بیات ، پژوهشگر و تاریخنگار و دکتر کارن خانلری ، نمایندۀ ارمنیان تهران و شمال ایران در مجلس شورای اسلامی در این نشست سخنرانی کردند .

روی جلد « فر »  (کاتالوگ ) شب دکتر  عنایت الله رضا

کاوه بیات در سخنان خود ، به این نکته اشاره کرد که با حضورنیافتن سخنرانان دیگر ، در عمل ، از برنامه ریزی نخستین برای تقسیم کار در این مراسم نمی توان پیروی کرد و به ناچار من ، به جنبه های گوناگون زندگی و کارنامۀ دکتر رضا خواهم پرداخت . او گفت فکر برگزاری شبی در بزرگداشت دکتر رضا از زمانی که ویژه نامه ای در بارۀ او در «فصلنامۀ نگاه نو» منتشر شد ، در میان دوستان طرح شد . او در سخنان خود به دوره های گوناگون زندگی سیاسی و علمی دکتر عنایت الله رضا پرداخت و به عضویت او در گروه ۵۳ نفر و حضور در میان نخستین اعضای حزب توده اشاره کرد . دستیابی دکتر رضا به مقام معاونت نیروی هوایی فرقۀ دموکرات آذربایجان ، فرار به اتحاد جماهیر شوروی ، مخالفت با گروه امربر حزب توده و فرقۀ دموکرات در دوران تبعید در باکو ، رفتن به چین و کوشش های فرهنگی دکتر رضا در چین و بازگشت او به ایران از نکته هایی بود که کاوه بیات به آنها اشاره کرد. در پایان ، بیات به دربارۀ دکتر رضا چنین گفت : « عنایت الله رضا از گروه شکست ناپذیران تاریخ اندیشۀ معاصر ایران است . »

در ادامه ، کاوه بیات توضیح داد که دکتر رضا با وجود تجربۀ شکست سیاسی در همراهی با حزب توده ، شکست در کوشش برای اصلاح ساز و کار داخلی حزب توده ، و  شکست در ادامۀ کار خود به عنوان پژوهشگر در دوران پس از جنبش بهمن ۱۳۵۷ ، هیچگاه تسلیم نشد و با کوشش های خود ، به یکی از موثرترین شخصیت های فرهنگی ایران در تاریخ معاصر تبدیل شد . او با برشمردن ویژگی های علمی دکتر رضا و گستردگی موضوعاتی که او در کار خود ، از پژوهش و تالیف و ترجمه ، بدان ها پرداخت ، گفت با تاسف باید یادآوری کرد  که با از دست  رفتن این استاد بزرگ ، کسی جای او را نگرفته است . این واقعیت بیشتر از آن نظر اهمیت دارد که دکتر رضا ، تاریخ اران ( سرزمین های شمال رود ارس) از دوران باستان تا دورۀ مغول را با چیره دستی تدوین کرد ؛ اما ادامۀ این کار برای تدوین تاریخ سراسر پیچیدگی اران از دورۀ مغول تا امروز  ، با مرگ این استاد نادره با توقف روبرو شد .

بخش درونی «فر » شب دکتر عنایت الله رضا

دیگر سخنران این مراسم دکتر کارن خانلری در سخنان خود به آزادفکری و استقلال اندیشه در نزد دکتر رضا اشاره کرد و تاکید کرد که  دکتر رضا اگرچه  با جداشدن از صف حزب توده ، خود را در خدمت منافع ملی میهن خود قرار داد ، اما هیچگاه  دلبستگی خود را به گونه ای «سوسیالیسم دموکراتیک» از دست نداد . دکتر خانلری در بخشی از سخنان خود افزود ، اگرچه استاد کاوه بیات گفتند که پس از دکتر رضا کسی جای او را نگرفته است و پژوهش های حوزۀ اران  کوشنده ای بزرگ را از دست داده است ، باید یادآوری کنم  که پژوهش های  استاد بیات در این زمینه هم گسترده و هم ارزشمندند و می توان دید که روند پژوهش در تاریخ اران توقف نیافته است .

ایساک یونانسیان ، پژوهشگر مسائل ترکیه و مدیر «موسسۀ تحقیق و ترجمۀ هور » در سخنانی که در پایان این مراسم ایراد کرد ، پس از سپاس از حضور سخنرانان، از پیشینۀ طولانی همکاری دکتر رضا با این موسسه یاد کرد و اینکه او هیچگاه همکاری خود را از این موسسه دریغ نکرد . او افزود ، هنگامی که ما برای نخستین بار تصمیم به برگزاری شبی فرهنگی برای بزرگداشت یک چهرۀ فرهنگی گرفتیم ، می خواستیم این شب در بزرگداشت استاد کاوه بیات برگزار شود ؛ اما ایشان با ردکردن این درخواست ، خود بزرگداشت دکتر رضا را پیشنهاد کردند .

مسئولان برگزارکننده شب دکتر عنایت الله رضا ، در اقدامی جالب توجه،  نمایشگاهی از آثار این دانشمند از دست رفته را برای نمایش و فروش به علاقه مندان فراهم آورده بودند که با استقبال حاضران روبرو شد .

                                                                             هشتم اسفند ۱۳۹۶