هر سال در روز ۲۲ آوریل برابر با دوم اردیبهشت ، جهانیان «روز جهانی زمین پاک » را گرامی می دارند . در مراسمی که در این روز در کشورهای جهان برگزار می شود، به مردمان جهان یادآوری می کنند که نباید سیاره ی خود «زمین» را فراموش کنند. تاریخچه ی این مناسبت به سال ۱۹۶۹ و زمانی بازمی گردد که «جان مک مونل» ایده ی برگزاری یک روز جهانی به نام «روز زمین پاک » را در همایش یونسکو درباره ی محیط زیست مطرح نمود . اوتانت، دبیر کل وقت سازمان ملل متحد (۱۹۶۲- ۱۹۷۱) از این ایده ی مک کونل استقبال کرد و این روز به یک روز جهانی در گاهشماری (تقویم‌) های سراسر جهان تبدیل شد. [۱]

گفتنی است که ایرانیان باستان نیز به گونه ای پیشگام در برگزاری و گرامیداشت پاک نگاهداشتن زمین بوده اند. برابر سالنمای ایران باستان، این جشن در سومین روز هر ماه که « روز اردیبهشت» نامیده می شود برپا می شود و برابر تاریخ هجری خورشیدی ، روز دوم اردیبهشت روز برپایی «جشن اردیبهشتگان» یا «گلستان جشن» است . [۲]

از هزاران سال پیش ،ایرانیان در روز جشن اردیبهشتگان، لباس سپید رنگ می‌پوشیدند که نمایانگر پاکیزگی است . جالب است که بدانیم  زمان برگزاری جشن اردیبهشتگان (سوم اردیبهشت) از سویی دیگر همزمان است با زمانی که در بسیاری از مناطق ایران، گلها شکوفا شده‌اند. از این رهگذر، این جشن به گونه ای ، «جشن گلها » نیز بدل شد؛ جشنی که اکنون در هلند نیز تقریبا همزمان با جشن اردیبهشتگان برگزار می‌شود.

به موجب یزدان‌شناسی اوستایی «اردیبهشت » نام دومین امشاسپند است. این نام در کتاب «اوستا» به گونه ی «اشه وهیشته» یا «ارته‌وهیشته» آمده است . جزء نخست این واژه « اشه » یا «ارته» به معنی درستی و راستی و نظم و جزء دوم صفت عالی است به معنی «بهترین»  که بر روی هم به معنی «بهترین راستی» یا «بهترین نظم و قانون» معنا می دهد. [۳]

نیالودن چهار گوهر «آب ، باد ، خاک و آتش» جهان ، یعنی آلوده نکردن محیط زیست و پاک نگهداشتن آن و همچنین پاک نگه داشتن تن و جامه و پاکی روان از ویژگی های این جشن است . جشن اردیبهشتگان را می توان «جشن محیط زیست  » دانست که به گونه ای ، با «روز زمین پاک» هم معنا است .

در ایران ، هم زمان با دیگر کشورهایی جهان ، «هفته ی زمین پاک» از روز دوم اردیبهشت به مدت یک هفته در سراسر کشور برپا می شود و نخستین روز این هفته (دوم اردیبهشت ماه) به نام «روز زمین پاک » نامگذاری شده‌ است .

دبیر کل سازمان ملل متحد نیز در پیامی به مناسبت «روز جهانی زمین پاک » خواستار ایجاد آینده ای پایدار و انعطاف پذیر، هم برای «مادر زمین» و هم برای همه ی آنانی که هنوز از کاروان توسعه عقب مانده اند، شد .

در بخشی از این پیام آمده است : « واژه ی «مادر» قدرتی شگرف در بر دارد و یادآور خاطره ی زنانی است که به ما زندگی بخشیدند؛ آنان که ما را به عنوان کودک پرورش دادند و ما را یاری دادند تا به آنچه امروز هستیم ، تبدیل شویم. زمین مادری نهایی است؛ سیاره ای بی مانند که از زمان های بسیار دور، از زندگی به هزاران گونه حمایت کرده است . به عنوان انسان، باید در راه برآورده شدن نیاز فوری برای مراقبت های مادرانه بیشتر بکوشیم ؛ چرا که  تا هنگامی که  ما زنده هستیم ، به هوا و آب و خاک بارده و هدیه های بی شماری که این سیاره به خوبی در خود جای داده است ، نیازمندیم . » [۴]

شعار امسال «روز جهانی زمین پاک » که برای پیشگیری و مهار آلوده شدن کره ی زمین برگزیده شده ، این است : « نه به پلاستیک » . در سال های اخیر چند تشکل نگاهبان محیط زیست با یاری هموندان خود دست به کار دوختن کیسه ها و کیف های پارچه ای شده اند که از آنها می توان برای جابجاکردن نان و خودداری از خرید کیسه های پلاستیکی بهره گرفت . اگر سازمان های مردم نهاد (N.G.O) برای معرفی و بازاریابی برای این کیسه ها دست به کار شوند ، « آموزش کاربرد مواد سالم » در ایران ، گامی بلند به پیش خواهد برداشت .

نمونه ای از کیسه های پارچه ای که از آن می توان به هنگام خرید نان و دیگر خوراکی ها استفاده کرد .

یک کار مهم دیگر ، آگاه کردن بی سوادان ایرانی از این واقعیت است که تجزیه ی مواد پلاستیکی از ۲۵۰ تا ۵۰۰ سال طول می کشد و  رهاکردن کیسه های پلاستیکی در طبیعت ( زمین ، جنگل ، رودخانه و دریا ) با آلوده کردن زیستگاه ها ، زندگی جانداران دیگر را به خطر خواهد انداخت .[۵]

بیاییم ، با خودداری از آلوده کردن زمین و آب های کره  زمین ، دوم اردیبهشت  «روز جهانی زمین پاک » را به راستی گرامی بداریم .

                                                                                                                        ۲۹  فروردین ۱۳۹۷

پی نوشت ها :

۱.«  ۲ اردیبهشت روز جهانی زمین پاک گرامی باد» در این پیوند : http://fekresabz.ir/?p=10188

۲.رضی ، هاشم . گاه‌شماری و جشن‌های ایران باستان. تهران، انتشارات فروهر ۱۳۵۸ .

۳.فرهنگنامه ی اینترنتی ویکی پدیا ، مدخل : جشن اردیبهشتگان

۴.فرهنگنامه ی اینترنتی ویکی پدیا ، مدخل : روز زمین در پیوند زیر : https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Earth_Day&oldid=245123488

۵. برای آگاهی از این واقعیت علمی نگاه کنید به مقاله ی «تجزیه ظروف پلاستیکی ۵۰۰ سال زمان نیاز دارد / ایران جز ۵ کشور اول دنیا در مصرف پلاستیک»، در این پیوند : https://www.mehrnews.com/news/1764931