سرویس بین الملل «انتخاب» : لوبلوگ نوشت : در حالی که ترامپ همچنان به دنبال معاون وزارت امور خارجه اش است ، در میان گزینه های برتر ، جان بولتون سفیر اسبق آمریکا در سازمان ملل متحد جزو  گزینه های مورد علاقه ی همراهان نئوکان ترامپ است.

به گزارش «انتخاب»، تعجب انگیز نیست که بولتون نیز به شدت از توافق هسته ای بیزار باشد. در حالی که مذاکرات در جریان بود، او این مذاکرات را «تسلیم بی سابقه ی آمریکا» خوانده و گفته بود نمی تواند هیچ ارزشی برای این توافق متصور شود ؛ چرا که سران ایران به سمت ساخت بمب هسته ای راه افتاده اند. در ماه نوامبر او در سرمقاله ای به ترامپ توصیه کرد که در اولین روزی که پایش به دفتر ریاست جمهوری می رسد ، توافق هسته ای را نابود کند.

با وجود حملات دست راستی های سیاست آمریکا به توافق هسته ای و ریاست جمهورشدن ترامپ ، باید در نظر داشت که توافق هسته ای هر چیزی است به جز فاجعه ای که منتقدان آن ادعا می کنند. این توافق دستاوردی است که قابل دفاع است، اما برای اینکه بدانید چرا این گزاره ها درباره ی آن مطرح می شود ، باید دقیقا همان کارهایی را بکنید که ترامپ دست کم به نظر می رسد به آنها علاقه دارد: پیچیده کردن جزییات کوچک در ۱۵۹ صفحه گزارش.

دونالد ترامپ ، نامزد پیروز انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ آمریکا

این توافق در حقیقت دو راه را برای ایران جهت ساخت بمب اتم مسدود کرده است: یکی غنی سازی اورانیوم و دیگری در مورد پلوتونیوم . باید یادآور شد که ایران از رقم ۱۶۴ سانتریفیوژ در سال ۲۰۰۳ به شمار  ۱۹هزار سانتریفیوژ در زمان مذاکرات هسته ای رسیده بود . تحت توافق هسته ای ایران تا سقف ۵۰۶۰ سانتریفیوژ را می توانست در نطنز و سایت فردو حفظ کند. آنها همچنین باید از مدل قدیمی تر IR-1 می بودند. مازاد انبارها و همچنین مدل های IR-4,5,6,8 باید تحت نظارت دائمی نگه داشته می شدند. نطنز و فردو روی هم بیش تر از ۵۰ هزار سانتریفیوژ از مدل های مختلف داشتند ؛ در نتیجه چه از حیث کمی چه از حیث کیفی، تحت قرارداد برجام سقف قابل ملاحظه ای برای آنها تدوین شد .

این توافق ایران را از غنی سازی اورانیوم بیش از ۳.۱۶۷% منع می کند و ایرانی ها غنی سازی را تنها می توانند تنها در نطنز انجام بدهند .

سلاح هسته ای با پلوتونیوم نیز ساخته می شود ، به ویژه پلوتونیوم ۲۳۹ . اما در قرارداد برجام راه دستیابی به این ماده هم مسدود شده است. این پلوتونیوم به راکتورهای نیمه  ی آب سنگین اراک نیاز داشت و این راکتورها باید دوباره طراحی می شدند. در آینده ایران از بازفرآوری پلوتونیوم ساخته شده برای راکتور یا ساخت تاسیسات بازفرآوری محروم شده و راکتور های آلوده به سوختش را نیز باید صادر کند. آب سنگینی که در انبارهای آب سنگین ایران نگاهداری می شود ، تنها به عنوان سردکننده ی راکتور ها به کار می روند و این انبارها نباید بیش از ۱۳۰ تن گنجانش داشته باشند و مابقی آب سنگین باید صادر شود.

آخرین بند این مکانیزم ویژه است ؛ چرا که توافق برجام ایران را ملزم می کند که به پروتکل های سال ۱۹۹۷ الحاقی که نظارت های آژانس را در پیمان منع سلاح های هسته ای بیشتر می کند ، تعهد داشته باشد و تیم کارشناسان آژانس انرژی اتمی می تواند هر موقع اراده کرد ،با یک اطلاع کوتاه ، برای نظارت به ایران برود. همان طور که همین الان هم این اتفاقات در جریان است. ایران باید بر تعهداتش در پروتکل الحاقی نه برای ۱۵ سال بلکه تا زمان حیات توافق پایبند باشد ؛ اما این تا زمانی است که این پروتکل به NPT وصل باشد.

باراک حسین اوباما ، رئیس جمهور  عضو  حزب دموکرات آمریکا

به عبارت دیگر ، توافق هسته ای نمی تواند بیش از این ارزش حفظ کردن داشته باشد – البته اگر تمام و هم و غم شما این نباشد که ایران به عضویت « باشگاه هسته ای جهان» درنیاید . این توافق این واقعیت ها را تضمین می کند و نظرسنجی ها در دسامبر ۲۰۱۶ نیز نشان می دهند که بیش از ۶۰% آمریکایی ها نیز می خواهند این توافق باقی بماند . اما تصور نکنید که حمایت عمومی یا فرآیندهای بازبینی دقیق و فرآیند های حل و فصل اختلافات علیه ایران می تواند لزوما توافق هسته ای را از شر ترامپ حفظ کند. او آدمی اهل جزییات نیست . او زمان زیادی را برای گوش دادن به استدلال متخصصان سپری نمی کند، به این دلیل که فکر می کند به اندازه ی کافی باهوش است که پاسخ همه ی پرسش ها را بداند . علاوه بر این ، اگر او به جزییات و اطلاعات اضافی هم نیاز داشته باشد باز هم مانند همیشه به سراغ اطلاعات نظامی همراهانش می رود . اعضای گروه همراهان ترامپ همگی به روشنی گفته اند که توافق هسته ای به هیچ درد آنها نمی خورد .

با این حال باز هم فکر نتایج قبلی را در مورد پاره کردن برجام از سوی ترامپ به عنوان اولویت او جدی نگیرید ، حتی با اینکه او بارها و بارها، این مساله را اعلام کرده باشد . او همچنین گفته بود که به بازنگری در توافق و مفاد آن نیز فکر می کند . طبق معمول او همه چیز را همزمان گفته است.

این را به یاد داشته باشید که در ماه سپتامبر ۲۰۱۵ او در مصاحبه ای با « واشنگتن پست » گفته بود که « آمریکا یکی از افتضاح ترین توافق ها را در تاریخ به امضا رساند » و افزوده بود که « من می خواهم بگویم که من این توافق را پاره خواهم کرد. من سرسخت ترین انسان روی زمینم . اما می دانید چی شده ؟ دنیا به این نحو نمی گردد. ما باید مطمئن شویم ایران سهم خود را از این توافق رعایت می کند. »

همین که توافق هسته ای به واقعیت تبدیل شد ، کسانی دیگر که سرسختانه نیز مخالف آن بودند، از ایران خواستند که نسبت به تعهداتش پایبند باشد به جای اینکه بخواهند آن را پاره کنند .

در ماه نوامبر «ولید فارس» ، یکی از مشاوران برجسته ی ترامپ در حوزه ی خاورمیانه گفته بود ، « ترامپ اصرار دارد که این توافق را به کنگره بفرستد و از ایران تقاضا  کند که دوباره بخش هایی از آن را تغییر دهد و دوباره نیز مذاکراتی داشته باشند . »

جیمز متیس ، نامزد پست وزارت دفاع ترامپ در سخنرانی ماه آوریل خود در « مرکز استراتژیک بین المللی» ایران را تنها تهدید ماندگار برای ثبات و صلح خاورمیانه خوانده بود . او گفته بود که آمریکا باید هشیار باشد تا اگر ایران توافق هسته ای را به دور انداخت، تحریم ها به طور یکجانبه برگردد . سناتور باب کروکر ، یکی از جمهوری خواهان سنا و از منتقدان برجام نیز موضعی دقیقا مشابه گرفته است .

این را باید گفت که « ایران هراسی » نه تنها درون کابینه ی ترامپ بلکه به زودی در همه ی کشور شایع خواهد شد . اسراییل و عربستان هر دو لابی های جدی ای علیه توافق هسته ای داشته اند . امروز این لابی ها تاثیر خود را گذاشته اند .

حتی اگر ترامپ این کار را بکند، اروپا و چین و روسیه با او همراه نخواهند بود . این بدان معنی است که کشورهای آنها از منافع حاصل از برجام در تجارت با ایران بهره می برند . همین الان ۲۹ کشور اروپایی و آسیایی در حوزه ی انرژی ایران با ایران وارد توافق هایی شده اند و خواهند شد . با توجه به ادامه ی بحران های اقتصادی اتحادیه ی اروپا ، هیچ دلیلی ندارد که این اتحادیه این توافق ها را که برای سرمایه گذاری در آنها وقت زیادی را صرف کرده است، کنار بگذارد. یکی از اینها قرارداد با « شرکت ایرباس» بود که سود هنگفتی نصیب این شرکت هواپیمایی کرده است. در ماه نوامبر، وزیر امور خارجه ی اتحادیه ی اروپا حمایت خود را از توافق هسته ای تحکیم کرد و همین مساله احتمال اینکه ترامپ با عقب نشینی از توافق هسته ای ، روابطش را با آنها به خطر بیاندازد ، بیشتر کرده است .

به علاوه اینکه انجام چنین کاری ، به طور یکجانبه ، اساسا بی معنی است . شرکت های آمریکایی مانند شرکت بویینگ که توافقاتی را به ارزش ۱۷ میلیارد دلار با ایران به امضا رسانده اند،  جریمه ی چنین تصمیمی را باید بپردازند . آیا ترامپ که خود را یک کاسبکار معرفی کرده است ، حاضر است جلوی برجام را بگیرد ؟ با این حال با توجه به تناقضات در رفتار ترامپ ، نتیجه گیری در این باره دشوار است .

با همه ی این احوال او ابتدا از توافق شرکت بویینگ با ایران انتقاد کرده است و بعد شکایت کرده که ایران ممکن است از شرکت ایرباس خرید کند نه آمریکایی ها .

حتی اگر ترامپ از توافق هسته ای عقب نشینی نکند، یک ثانیه هم نمی توان تصور کرد که او به گرم ترشدن روابط با ایران کمک کند . ایران همچنان با تحریم های گوناگون غیرهسته ای آمریکا روبروست . به یاد داشته باشید که در ماه دسامبر کنگره « قانون تحریم های ده ساله ی ایران» را تمدید کرد . ترامپ در حقیقت می تواند این جریمه ها علیه ایران را بیشتر هم بکند. همان طور که بسیاری از محافظه کاران از او چنین درخواستی دارند. ایان برمن ، معاون رییس «شورای سیاست خارجی آمریکا» توصیه کرده است  که تحریم ها برای پاسخگویی ایران در قبال حقوق بشر افزایش یابد .

در نتیجه ، با وجود هیاهوهای ترامپ این استدلال منطقی هم وجود دارد که او روزنامه ها را برای اعلام اینکه از بین بردن توافق هسته ای در دستان اوست، بسیج نکند. در دوران ترامپ روابط ایران و آمریکا بدتر خواهد شد ؛ و این واقعیت ربطی هم به اتفاقی که برای توافق هسته ای می افتد ، ندارد. حتی اگر هم ترامپ به قرارداد برجام پایبند بماند ، به رفتار نامناسب با ایرانی ها با روش های دیگر دست خواهد زد .

رفتار نامناسب با ایرانی ها را به شیوه های بالقوه ی بسیاری می توان انجام داد ؛ برای نمونه در مورد خلیج فارس و رویارویی کشتی های آمریکایی با قایق های ایرانی ؛  در لبنان و سوریه که ایران نقش حیاتی در مشاوره دادن به بشار اسد دارد ، یا دریمن که مبارزان حوثی از حمایت ایران برخوردار هستند. اسرائیل و عربستان ممکن است به فکر برهم زدن توافق هسته ای به دست خودشان و با موشک هایشان بیفتند . اما همین که دولت اوباما به تاریخ بپیوندد، آنها ممکن است احساس راحتی کنند ، به ویژه جمهوری خواهان کلیدی اسرائیل را به هر نوع رویارویی با ایران بازخواهند گرداند. اسرائیلی ها و عربستانی ها هرگز این دیدگاه خود را پنهان نکرده اند که دولت اوباما با ایران نرمخو بوده است و امروز ، به احتمال زیاد ، آنها در کاخ سفید ترامپ جسارت بیشتری از خود نشان خواهند داد .

تصویری که نشان دهنده ی رابطه ی نزدیک عربستان سعودی و اسرائیل است .

رویارویی هر کدام از اینها با ایران می تواند به رویارویی نظامی مستقیم میان تهران و واشنگتن بیانجامد . به عبارت دیگر، نباید یک نقطه دیگر از زمین هم به آتش کشیده شود . در نتیجه ، شاید ما نکته ی اصلی را در تعمق زیاد درباره ی اینکه ترامپ با توافق هسته ای چه می کند ، فراموش کرده باشیم . پرسش اصلی این است که او با ایران چه خواهد کرد و چگونه نتایج مفتضحانه ی اقدامات خود را خواهد پذیرفت ؟

                                                                                                                                                ۲۸  دی ۱۳۹۵

برگرفته از: پایگاه خبری – تحلیلی « انتخاب »