دایرت المعارف هنر ( نقاشی ، پیکره سازی ، گرافیک )

نوشته ی : رویین پاکباز

۳ + ۱۰۳۳ – ۴۵۰۰۰ تومان

چاپ اول : ۱۳۷۸

چاپ سیزدهم : ۱۳۹۲

ناشر : انتشارات فرهنگ معاصر – تلفن :  ۶۶۹۵۲۶۳۲ – ۰۲۱

  کتاب « دایرت المعارف هنر » کتابی است دربرگیرنده ی  موضوعات کلی و جزئی هنر جهان ، از گذشته های دور تا امروز و در زمینه ی هنرهای تجسمی ، مانند نقاشی ، پیکره سازی و گرافیک . در این کتاب افزون بر سه زمینه ی اصلی ،اطلاعاتی در زمینه های هنرهای خوشنویسی ، سفالگری ، موزاییک ، معماری و .. ارائه شده است .

کتاب « دایرت المعارف هنر » دارای یک بخش اصلی و سه پیوست است . در بخش اصلی ۲۵۳۷ مدخل که مهمترین آنها را می توان برحسب موضوع  چنین رده بندی کرد ، گرد آمده است :

1. نقاشان و نگارگران ، پیکره سازان ، طراحان ، چاپگران و دیگر هنرمندان ( مانند : ماتیس / کمال الدین بهزاد / رودن / گلیزر / کالو / میرعماد )
2. سبک ها ، جنبش ها ، گروه ها و مکتب ها ( مانند : گوتیک بین المللی / اکسپرسیونیسم / گروه لندن / فلورانس )
3. اسلوب ها ، مواد و ابزار ( مانند : سایه روشن / رنگیزه / چوبدست نقاشی )
4. رسانه ها ، گونه ها ( مانند : چاپ دستی ، چهره نگاری )
5. اصطلاخات فنی و زیبایی شناختی ( مانند : قلمزنی ، ترکیب بندی )
6. عناصر بصری ( مانند : رنگ )
7. بررسی های ویژه ( مانند : نقاشی در ایران )
8. نویسندگان هنری ( مانند : گمبریج )
9. نمایشگاه ها ( مانند : سالن پاییز )
10. کلیات ( مانند : آموزش هنر )

پیوست نخست کتاب که « تاریخ شناسی » نام دارد ، دارای ۵ مدخل است . در مقاله های این بخش به بررسی تحولات هنر مردمان مختلف در دوره های گوناگون تاریخی پرداخته شده است ( مانند : هنر پیشاتاریخی / هنر ایتالیایی / هنر معاصر ایران )

پیوست دوم که نام « مضمون شناسی » بر آن نهاده شده است ، دربرگیرنده ی ۱۶۳ مدخل است . مدخل های این پیوست ، مضمون های به کارآمده  در هنر جامعه های گوناگون است ؛ مانند : شخصیت های مذهبی یا ادبی ، خدایان ، جانوران ، رویدادها ، صحنه ها و نمادها ( مانند : مریم مجدلیه / بهرام گور / آپولون / اژدها / مصیبت کربلا / باکره ی داغدار / منطقه البروج .

در پیوست سوم که « واژه نامه » ی کتاب است ، ۱۵۷۰ واژه ی بیگانه ( بیشتر انگلیسی ) و برابرنهادهای فارسی آنها گرد آمده است . این واژگان که به ادبیات تجسمی مربوط می شوند ، غالبا در متن کتاب کاربرد داشته اند .

بخش بزرگی از مطالب این کتاب به ایران و هنر آن در دوره های گوناگون اختصاص دارد و برای هر یک از هنرمندان درگذشته نیز مدخلی نوشته شده است .

با توجه به جایگاه شایسته هنر در نزد ایرانیان و ایران زمین و توجه روزافزون به آن ، افزایش روزافزون شمار هنرمندان و خواستاران هنر و گسترش دامنه ی فعالیت های هنری ، نیاز به برخورداری  از دانش راستین از پدیده ها و مفهوم های هنری در کنار دیگر زمینه های علمی و فرهنگی را پدید آورده است . کتاب « دایرت المعارف هنر » نمونه ای درخشان از تالیف یک فرهنگنامه در زمینه ی هنر تجسمی به زبان فارسی است که بخشی از میراث فرهنگی ایران زمین  و نقش هنرمندان ایرانی در پیشرفت و گسترش هنر را به خواننده می شناساند .

بدین سان استاد رویین پاکباز، استادی خود را از محدوده ی دانشگاه ها به عرصه ی اجتماع گسترش داده و با تالیف کتابی گرانسنگ ، که بی گمان نمونه ای درخشان از نگارش کتاب مرجع به زبان فارسی است ، دانش خود را در سرتاسر ایران زمین و جهان فارسی زبان روان کرده است .

در پایان باید به کوشش ناشر که برای تولید آبرومند و فاخر این کتاب ، همه ی کوشش خود را به کار بسته و با پذیرفتن هزینه های سنگین ویرایش ، حروفچینی ، طراحی ، چاپ رنگی و صحافی مرغوب ، چنین کتابی را به ایرانیان هدیه کرده است ، یاد کرد و آفرین گفت .