دکتر پدرام سلطانی ، معاون اتاق بازرگانی ایران

این هفته سفری تجاری به چین داشتم. بیش از ١٢ سال است که با چینی ها تعاملات تجاری دارم و در این مدت مکرراٌ به چین سفر داشته ام. این سفر اما متفاوت از تمام سفرهای قبلی بود. اولین تغییر را در فرودگاه شانگهای احساس کردم، هنگامی که گذرنامه خود را به پلیس گذرنامۀ چین دادم و او شروع کرد به پرس و جو در خصوص علت سفر من به چین، محل اقامتم و داشتن بلیط برگشت. در تمام این ١٢ سال به خاطر نداشتم که هنگام ورود به چین با چنین سئوالاتی برخورد کرده باشم.

در اولین جلسه کاریم دریافتم که حساب های شرکت های ایرانی ثبت شده در چین یک به یک در بانک های چینی در حال بسته شدن است و موضوع، بر خلاف آنچه که در اخبار ایران انعکاس یافته است، منحصر به دانشجویان و اشخاص حقیقی ایرانی نیست. حتی شرکت هایی که از ١۵-١٠ سال پیش در چین ثبت شده اند مشمول این رفتار جدید بانک های چینی شده اند. تجار ایرانی به کارمندان چینی خود متوسل شده اند و شرکت های جدیدی به نام آنان تأسیس می کنند و به امید امانتداری آنها دارایی خود را به نامشان می زنند.

بیش از یک سال است که با یکی از شرکت های چینی مشغول مذاکره برای سرمایه گذاری مشترکی در ایران هستیم. در جلسه ای که برای ادامۀ مذاکرات با او داشتم خبر ناخوشایندی به من داد : دولت چین سرمایه گذاری شرکت های چینی در ایران را تقریباٌ ممنوع کرده است و به سختی مجوز سرمایه گذاری خارجی در ایران را صادر می کند.

دیدار ظریف ، وزیر امور خارجه با همتای چینی خود

تقریبا در همۀ جلساتی که داشتم مشتریان چینی اشاره به سخت ترشدن کار با ایران داشتند. اظهار می داشتند که بسیاری از شرکت های چینی ترجیح می دهند خرید خود را در شرایط برابر از ایران نداشته باشند زیرا پرداخت بسیار مشکل است و باید اسناد تجاری را تغییر دهند و به نام کشور دیگری بزنند تا امکان پرداخت پول از بانک هایشان فراهم شود.

▪️ «چین عزیز» آرام آرام ایران، این شریک وفادار خود را به حاشیه می راند. از سال ١٣٨٩ که شرکت دولتی نفت چین، علیرغم اخذ امتیازات ویژه از دولت وقت ایران در قرارداد ٢/۵ میلیارد دلاری سرمایه گذاری در میدان نفتی آزادگان، شروع به کند کردن کار و بهانه تراشی کرد سیاست عقبگرد چین آشکار شد. قطعاٌ مشکل این نبود که آنها توان انجام کار را نداشتند بلکه سیگنال پایین کشیدن فتیلۀ  کار با ایران را دریافت کرده بودند.

▪️ چینی ها در تمام این سال هایی که ایران عضو ناظر سازمان همکاری های شانگهای بود، تنها مخالف عضویت کامل ایران در این سازمان، که در آینده می تواند بزرگترین و مهمترین سازمان اقتصادی آسیا باشد، بودند و برای جلوگیری از عضویت ایران در این سازمان در منشور آن گنجانده بودند که کشورهایی که سازمان ملل بر علیه شان تحریم هایی وضع کرده است نمی توانند به عضویت این سازمان درآیند. حتی پس از لغو تحریم های سازمان ملل، آنها مخالف عضویت ایران باقی ماندند و در حالی که به عضویت کامل هند، رقیب آسیایی خود، در این سازمان رأی مثبت دادند اما با عضویت ایران موافقت نکردند.

▪️ چینی ها حتی در پروژه ی بلندپروازانۀ جاده ابریشم نوین مسیر تاریخی جادۀ ابریشم را به نحوی تغییر داده اند که از بالای ایران بگذرد و یک مسیر فرعی از مسیر اصلی برای ورود به ایران منشعب شده است. داستان سرمایه گذاری کلان چین در بندر گوادر پاکستان نیز مکمل این پروژه در دور زدن ایران است.

در طول این ١٢ سال، دشمنی آمریکا با ما، و ما با آمریکا، باعث شد که ایران به عنوان بهترین مسیر خطوط لوله انتقال نفت و گاز خلیج فارس و آسیای میانه به اروپا، از این مسیرها حذف شود و به یک مسیر فرعی در نقشۀ انتقال انرژی منطقه تبدیل شود. از بین رفتن این مزیت مهم ژئوپلیتیک ایران، تلخ اما قابل فهم است. اما اینکه چین، کشوری که این چنین از ما بهره برده است و ما به او چشم امید داشتیم، ایران را از مسیر ترانزیت کالا از شرق به غرب و شمال به جنوب کنار گذاشته است و نگاه درجه دومی به ایران دارد ،جای تأمل بسیار دارد.

چین نشان داده است که در عرصۀ شطرنج جهانی هوشمندانه بازی می کند و چشم انداز بلندمدتی دارد. چرا چین چنین سیاستمدارانه و به آرامی ایران را به حاشیه می برد ؟ او آینده را چه می بیند که پاکستان و افغانستان را به ایران ترجیح می دهد؟ چین برای چینی بندزدۀ اقتصاد ایران چه نقشه ای می چیند؟

                                                                  یازدهم دی ماه ۱۳۹۶

برگرفته از : پایگاه تابناک