روز سه شنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۵ ، در خیابان میرزاکوچک خان ( استالین پیشین ) از کنار « آتشکده ی  آدریان » گذشتم و به « کلیسای مریم مقدس  » در پیاده روی روبه روی آن قدم گذاشتم . آنطور که در دعوت نامه گفته شده بود ، در این روز ، به دعوت خلیفه گری ارمنیان تهران و انجمن تحقیق و ترجمه ی هور ، گشتی برای دیدار گروهی از روزنامه نگاران و خبرنگاران از چند کانون فرهنگی ارمنیان تهران ، به مناسبت « روز جهانی موزه » و « روز جهانی روابط عمومی و ارتباطات » انجام می شد . به مناسبت روز موزه ، بازارچه ی کوچکی از صنایع و هنرهای دستی ایرانیان ارمنی و ارمنیان ارمنستان در حیاط کلیسا برپا شده بود که در آن ، ساخته های هنری به فروش می رسید .

مجسمه ی یپرم خان ، سردار بزرگ جنبش مشروطیت ایران که بر سر مزار او در حیاط کلیسای مریم مقدس جای دارد .

در آغاز ، «خلیفه گری ارمنیان» و مدیریت «موزه ی آرداک مانوکیان» به اعضای جامعه ی مطبوعات خوشامد گفتند و میهمانان به دیدار از کلیسا و موزه پرداختند . یکی از مدیران مجموعه، در سخنانی ، از کانون ها و نهادهای فرهنگی گوناگونی سخن گفت که هم اکنون در زمینه های گوناگون و با سرمایه ی ارمنیان سرگرم خدمات اجتماعی و فرهنگی  هستند  .

این موزه در سال ۲۰۰۸ میلادی در کنار کلیسای حضرت مریم ساخته شده ، به یاد اسقف آرداک مانوکیان ، به نام او نامگذاری شده است  . مجموعه ای بی مانند از پوشاک ایرانیان ارمنی سده های گذشته، در کنار ساخته های نقره ای ، سکه های قدیمی ، نسخه های خطی « کتاب مقدس  » و کتاب های دیگر و روزنامه های تاریخی ، تابلوهای نقاشی و چند عنصر مردم شناختی دیگر در این موزه نگاهداری می شود . بسیاری از داشته های موزه از سوی ارمنیان مجموعه دار و فرهنگمند به موزه اهدا شده است .

نمونه هایی از پوشاک ایرانیان ارمنی سده های پیش که به گفته ی راهنمای موزه ، به ست گروهی از طراحان ارمنی با استناد به عکس ها و نقاشی های قدیمی بازسازی شده و از خطر فراموشی و نابودی رهایی پیدا کرده اند .

چند نسخه خطی از کتاب های مقدس ارمنیان که در موزه نگاهداری می شود .

کلیسای حضرت مریم  کلیسایی زیبا است و به ویژه نمای سنگی زیبایی دارد که نقش های باستانی بر آنها کنده کاری شده است . فضای درونی کلیسا با تابلوهای نقاشی زیبا آراسته شده است .

نمای درونی ( رو به محراب ) کلیسای مریم مقدس

نمای درونی کلیسای مریم مقدس ، از زاویه ای دیگر

پس از دیدار از کلیسا و موزه ، میهمانان با اتوبوسی که میزبانان فراهم کرده بودند ، به دیدار مجموعه ی فرهنگی – ورزشی آرارات رفتند . این مجموعه در زمینی ساخته شده که در سده های پیش گورستان ارمنیان بوده است . در نزدیکی این مجموعه در ده ونک نیز یک قلعه ی قدیمی ارمنی وجود داشته است که ارمنیان ونک در آن زندگی می کرده اند . در آغاز ، یکی از مدیران مجموعه ی آرارات به میهمانان خوشامد گفت و پس از آن از میهمانان برای دیدار از کلیسای صلیب در جنوب مجموعه دعوت کرد . اگر به  پیشینه ی دوهزارساله ی ساخت کلیسا در ایران و جهان و دستاوردهای بزرگ آن در زمینه ی ساخت و آراستن کلیسا از مصالح گوناگون توجه کنیم ، ساختار این کلیسا  را – که به گونه ی یکپارچه و تنها از بتون ساخته شده است – نمونه ای از دلاوری هنری ستایش انگیز طراح معمار آن بدانیم . نقشه ی این کلیسا به شکل صلیب است ؛ از این رو آن را کلیسای صلیب نام نهاده اند . این کلیسا که مهندس رستم وسکانیان آن را طراحی کرده است،  از سوی دانشجویان معماری ، بارها ، موضوع پژوهش قرار گرفته است . پایین تر از کلیسا ، چند چلیپاسنگ (صلیب سنگی) ایستاده ، خودنمایی می کرد که چند تا از آنها از جلفای اران ( در شمال رودخانه ی ارس ) به اینجا آورده شده و به گونه ی نمادین در این مکان جای داده شده اند . از ویژگی های این چلیپاسنگ ها ، نقش برجسته های زیبای روی آنها است .

کلیسای بتونی یکپارچه با طرحی از معمار برجسته ی ایرانی ، رستم وسکانیان

چند چلیپاسنگ زیبا ( صلیب سنگی ) که  در  نزدیکی کلیسای صلیب جای دارند .

 پس از آن ، میهمانان به دیدار ورزشگاه آرارات رفتند . یکی از مدیران باشگاه آرارات در باره ی تاریخچه ی کوشش های ورزشی ارمنیان و کوشش های پیگیر آنها برای برگزاری ۴۸ دوره بازی های المپیک ارمنیان سخن گفت . در اینجا نیز بر  ساخته شدن این مجموعه با سرمایه ی ارمنیان ایران و اداره ی همه ی بخش های آن به دست ارمنیان تاکید شد . گفتنی است که تیم بسکتبال بانوان آرارات در سال جاری به مقام نخست لیگ بسکتبال بانوان کشور دست یافته است و در رشته ی سنگ نوردی نیز تیم سنگ نوردی آرارات به مقام دوم دست یافته است .

روی جلد دفترچه ی راهنمای مجموعه ی فرهنگی – ورزشی آرارات

در پایان، و در ضیافت ناهاری که به افتخار میهمانان برپا شد ،  رئیس مجموعه ی آرارات – که در دو دوره نمایندگی ارمنیان تهران و شمال ایران در مجلس شورای اسلامی را برعهده داشته است –  به سخنرانی پرداخت . در این سخنرانی اعلام شد که تیم فوتبال آرارات در سال جاری در دسته اول فوتبال تهران مقام نخست را به دست آورده است . سخنران با اشاره به تربیت شدن ورزشکاران برجسته ی ارمنی در ورزشگاه آرارات که برای ایران افتخارآفرینی کرده اند ، خواستار حمایت مادی و معنوی دستگاه ورزش کشور از این باشگاه شد .

                                                                                                                               ۲۹  اردیبهشت ۱۳۹۵