علاقه‌مندان به محیط‌زیست و اعضای سازمان های مردم نهاد همدان ۵ غار از غارهای کوه خورزنه را پاکسازی و زباله‌های جمع‌آوری شده را به مراکز تجمیع پسماند شهری حمل کردند .

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا ) – منطقه‌ی همدان و به نقل از روابط‌عمومی اداره‌ ی کل حفاظت محیط ‌زیست استان همدان، سمن‌های زیست‌محیطی استان از جمله انجمن توسعه‌ی محلی بهارستان، کمیته‌ی محیط ‌زیست کانون قلم همدان، نبض سبز حیات و انجمن پویشگران سفر پاک در این برنامه که به ‌مناسبت «روز جهانی غار پاک» برگزار شد، مشارکت داشتند .

نماینده‌ی موسسه‌ی توسعه‌ی علمی بهارستان در این‌باره گفت : «هرسال همزمان با «روز جهانی غار پاک »، غارنوردان و علاقه‌مندان به طبیعت تلاش می‌کنند زباله‌های غارها را پاکسازی کنند و اهمیت پاکیزگی و پاسداری از غارها را به گوش دیگران برسانند. در ایران نیز گروه‌های غارنوردی، کوهنوردی و فعالان محیط زیست به مناسبت این روز اقدام به پاکسازی غارها می‌کنند.

حسین زندی افزود: «علت انتخاب غارهای کوه خورزنه برای پاکسازی از طرف تشکل‌های غیردولتی این است که  روز به روز تعرض‌ها به محوطه ی باستانی و طبیعی خورزنه بیشتر می‌شود و کوه‌خواری و زمین‌خواری عرصه ی این محوطه را هر روز تنگ‌تر و کوچک‌تر می‌کند. تلاش ما این است که با این اقدام ،علاوه بر پاکسازی و توجه به اصول توسعه ی پایدار، مسئولان به اهمیت و حفظ این محوطه توجه کنند و برای ثبت ملی آن اقدام کنند .

غار خورزنه ی همدان

کوه خورزنه در سه کیلومتری شرق همدان، در میان چهار روستای حصار آقا شمسعلی (در غرب)، مزدقینه (در شمال )، کشین (در جنوب) و تفریجان (در شمال شرقی) واقع شده است .

بلندی این کوه از سطح دریا نزدیک به ٢٢٠٠ متر است و در فاصله ی ۵٠٠ متری کوه به طرف غرب تپه ی شاه طهماسب قرار دارد (از آنجا که باستان‌شناسان بقایای سفال‌های اطراف تپه را به دوره ی سلجوقی نسبت می‌دهند ، به نظر می‌رسد نام‌گذاری تپه به دوره ی  صفوی و شاه طهماسب ارتباطی ندارد و علت دیگری دارد ).

گفتنی است این تپه ی تاریخی و گورستان اطراف آن به علت بی‌توجهی مسئولان و کاوش های های غیرمجاز در حال نابودی است.

کوه خورزنه با غارهای پیدا و پنهان و طبیعت کم‌نظیر و نیز منطقه‌ای که تا دهه ی ٧٠ جزو منابع طبیعی بوده ، همواره زیستگاه و پناهگاه گونه‌های جانوری بسیاری بود ؛ اما با رشد سکونتگاه‌های شهری و روستایی اطراف آن و تصاحب زمین ها توسط زمین‌خواران، این سرمایه ی ملی و زیستگاه طبیعی و هم‌چنین گونه‌های جانوری‌اش مورد تهدید قرار گرفته است .

امروزه دو تیره ی جغد، عقاب، خرگوش، روباه، شغال، جوجه‌تیغی، خارپشت، قمری و گونه ای دیگر از پرندگان و خزندگان و گونه‌های مختلف آفتاب‌پرست در این زیستگاه وجود دارد . حضور عشایر و شکارچیان تهدید دیگری است که زندگی این جانوران را در معرض خطر قرار داده است. در اطراف خورزنه سنگ‌واره به فراوانی یافت می‌شود .

در بخش بالایی کوه (جبهه ی جنوبی) سه غار وجود دارد: غار شماره ی یک که در اثر بمباران هوایی ارتش عراق خراب شده و دهانه ی ورودی آن با ریزش چند لاشه سنگ بسته شده است. غار دوم در فاصله ی اندکی از غار اول و هم سطح غار شماره ی یک واقع شده است . غار دوم که شامل دو غار دیگر کوچک‌تر است همسطح با غار اول، با فاصله ی  تقریبی ٢٠٠ متری به طرف شرق است و عمق چندانی ندارد، اما چهارمین و مهم‌ترین غار، غاری است که پایین‌تر از آن دو قرار دارد و دهانه ی آن بیش از ١٠ متر عرض و   ۲/۵متر بلندی دارد و درون آن مانند تالار بزرگی است/  کف غار با ریزش صدها تن شن و خاک پوشیده شده است و دیوارها و سقف آن توسط ساکنانش در دوره (‌unnamed ۶)های تاریخی مختلف بزرگتر و فراخ‌ترشده ، به طوری که بقایای زخم تیشه‌ها بر دیواره ی آن هنوز خودنمایی می‌کند. غار پنجم در جنوب شرقی کوه خورزنه و انتهایی‌ترین نقطه ی کوه جای دارد و دارای یک ستون بزرگ دستکند است. غار پنجم درگذشته دارای یک چشمه آب بوده که به دنبال  ریزش خاک و لاشه سنگ پر شده است.

از آنجا که این کوه از سنگ‌های رسوبی نرم تشکیل شده است، همواره در طول زمان بر دیواره ی آن کنده کاری و نشانه گذاری شده است. بیشتر این نشانه‌ها و نوشته‌ها متعلق به دوره‌های اخیر است. جالب‌ترین ویژگی خورزنه این است که در جای جای آن حکاکی و برآمدگی‌هایی به صورت دایره دیده می‌شود(نگارنده بیش از ١٢٠ مورد آن را شناسایی و از آنها عکس‌برداری کرده است) این خورشیدواره‌ها در قطرهای مختلف از ١٠ سانتیمتر تا یک متر یا ١.۵ متر، هم در داخل غارها و هم درسطح سنگ‌ها در نقاط مختلف کوه دیده می‌شود .

برخی بر این باورند که این کنده‌کاری‌ها آثار به جا مانده از استخراج سنگ برای پایه ی ستون و یا سنگ آسیاب بوده است ؛ اما در هیچ جای شهر همدان و اطراف آن پایه ی ستونی از این جنس سنگ دیده نشده است. از سوی دیگر سنگ این کوه به علت نرمی برای پایه ی ستون مناسب نیست و به نظر نمی‌رسد برای سنگ آسیاب نیز از این نوع سنگ استفاده شده باشد. اما با توجه به نام کوه که محل برآمدن خورشید است و این‌که پژوهشگران این منطقه را محل سکونت مهرپرستان دانسته‌اند و باورهایی نیز از آیین مهر در میان بومیان این منطقه وجود دارد. پرسش‌هایی از این دست پیش می‌آید که آیا این دایره‌ها ارتباطی با نام کوه و آیین مهر دارد و یا این‌که نگاره‌ها کاربرد ستاره‌شناسی و سنجش زمان داشته‌اند و یا از نمادهای جادویی پیش از به وجود آمدن مذهب ها و دین های در دوره ی غارنشینی بوده اند ؟

برگرفته از : همدان نامه ( همدان بلاگ ) ( با ویرایش )