فرهنگ امروز

اسفند ۱۳۹۷

۱۳۲ صفحه – قیمت : ۲۰۰۰۰ تومان

مدیرمسئول:  امیرابراهیم رسولی

 سردبیر:  بهزاد جامه‌بزرگ

info@FarhangEmrooz.com

فرهنگ امروز : چندی است که در محافل علمی و دانشگاهی ایران برخی دانشگاهیان کشورمان، در بحث و جدل‌های خود با انگیزه‌های مختلف حملات شدیدی را نسبت به ایران، گذشته ایرانی، زبان فارسی و هویت ملی وارد کرده و با عَلَم کردن دفاع از قومیت‌ها تیشه را برداشته و ریشۀ زبان و فرهنگ و تاریخ این کشور را مورد حمله قرار داده‌اند. «فرهنگ امروز» در واکنش به این موضع‌گیری‌ها پرونده‌ای با عنوان «علیه ایران» تشکیل داده تا از جنبه‌های گوناگون تاریخی و سیاسی و اجتماعی علت این نوع برخوردها و پیامدهای آن را بررسی کند. به همین دلیل ابتدا مروری داشته بر آرای چند طیف روشنفکر وطنی که مواضعشان آب به آسیاب دشمنان ایران می‌ریزد. اظهارات افرادی که پرچم چپ را به دوش می‌کشند، این شبهه را ایجاد می‌کند که گفتمان قومیت گرایی در ایران و ستیز با هویت ملی میراثی باشد از چپ انقلابی. به همین دلیل «فرهنگ امروز» به دنبال آن است دریابد آبشخور این موضع‌گیری‌ها به چه میزان از اندیشۀ چپ است. در همین راستا در مقاله‌ای مفصل به تاثیر انقلاب بلشویکی بر گفتمان قومیت در ایران پرداخته شده است. دو گفتگوی مفصل با حمید احمدی و مراد ثقفی نیز طرح پرسش‌هایی است با همین موضوع. چرایی حملۀ اصحاب جامعه شناسی به زبان فارسی و نقد آراء اساتیدی چون فکوهی و اباذری و زیباکلام از دیگر موضوعاتی است که در این پرونده مورد توجه قرار گرفته است .

بخش اندیشۀ این شماره با عنوان «سیاست اسپینوزا» در پی این مساله است که چپ جدید چه تفسیری از فلسفۀ سیاسی اسپینوزا ارائه می‌دهد. موسی اکرمی و آلبرتو توسکانو، فواد حبیبی و چند تن دیگر که در این پرونده با فرهنگ امروز همراه بودند، در مورد دلایل روی آوری نومارکسیست‌ها و پسامارکسیست‌ها به اسپینوزا، کارکرد اسپینوزا برای اکنون ما، وعلت استناد مکرر به اسپینوزا در مبرم‌ترین جدل‌های سیاسی و ایدئولوژیکی یادداشت‌هایی را قلمی کرده‌اند. همچنین برای علاقه‌مندان به آراء اسپینوزا کتابشناسی مفصلی از آنچه از اسپینوزا و در مورد اسپینوزا ترجمه و تالیف شده است قید شده تا بهتر و سهل‌تر بتوانند پیگیر آثار و آراء او باشند

در بخش گزارش این شماره علاوه بر چند گزارش از جشنوارۀ فیلم فجر و نقد و بررسی چند فیلم سه مطلب خواندنی دیگر هم به چاپ رسیده است. محسن حکیمی در دویست سالگی کارل مارکس دربارۀ نسبت «کار فکری» و «کار مادی» نزد مارکس و اعقاب او پرداخته است و به این پرسش پاسخ داده است که « آیا با نظریۀ انقلابی منهای جنبش می‌توان به جامعه آرمانی دست یافت؟» مطلب دیگر آخرین مصاحبه‌ای است که مرحوم محسن ابوالقاسمی، استاد زبان‌های باستانی پیش از درگذشت‌شان با نشریۀ فرهنگ امروز انجام دادند. این مصاحبه پر است از نام استادانی که ابوالقاسمی از آنها خاطرات فراوان داشت. در انتشار این مصاحبه تلاش شد متن با کمترین ویرایش به چاپ برسد تا لحن دکتر ابوالقاسمی در واپسین روزهای حیاتش باقی بماند

اما در کنار همۀ این مطالب خواندنی، مقالۀ مفصل سیاوش جمادی با عنوان «آنچه نمی‌فهمم : چشم به راه صدای هستی» برای علاقه مندان بسیار مفید خواهد بود. این مقاله ، متن جامعی است در مورد دفترچه‌های سیاه و پاسخ به این پرسش که « چرا هایدگر از اندیشیدن در باب روابط زندۀ انسانی در عصر مدرن به هستی شناسی بنیادین رسید؟

«کاری چنین میانۀ میدانم آرزوست» عنوان سرویس مطالعات فرهنگی شمارۀ نوروزی فرهنگ امروز است که نگاهی متفاوت به مسالۀ کار در بستر زندگی امروز داشته است. درواقع جستارهای این پرونده که هریک از منظری متفاوت به نگارش درآمده‌اند، سعی دارند به گونه‌ای خاص و ویژه به کار در زمینۀ فرهنگِ امروز، نگاه کنند و در دایرۀ اختیارات نظرگاهی و واژگانی‌شان، بر بخشی تاریک مانده و غر ق شده از کار در متنِ زندگی روزمره، نوری بیفکنند تا بلکه نقاط آغاز و مداخلی باشند برای تکمیل رهیافت‌های بعدی به موضوع و مسئلۀ کار در بسترِ مطالعات فرهنگی. با این امیدِ لاغر و البته قوی که در این زمان و زمانۀ سخت، از طریق همین پرونده‌های کوچک شاید بتوان راهی گشود برای دوباره دیدنِ امر سیال و نادیدنیِ روزمرۀ محاصره کنندۀ وجود فردی و اجتماعی‌مان در لایه‌لایه‌های چربی‌های انباشته در بطن زمانِ کشنده و روبه زوال و ملال؛ و چه لایه‌‍‌ای قدرتمندتر از کار، با همۀ ابعاد بزرگ و ناجورِ تسخیرکننده و همزمان سرنوشت‌سازش .

در بخش آموزۀ این شماره، قسمت اعظم مقالۀ فاشیسم در مقام یک نهضت توده‌ای آرتور روزنبرگ ترجمه شده است. روزنبرگ در این مقاله قصد دارد اثبات کند که اگر فاشیسم به قدرت رسید، این نه صرفا از صدقه‌سر قدرت سرمایه‌داری یا امپریالیسم، بلکه تا حدی ناشی از ناتوانی احزاب سوسیالیستی و کمونیستی برای تغییر شرایط موجود بود .

سرویس کتاب فرهنگ امروز طبق روال پیشین ضمن معرفی کوتاه و بلند چند کتاب تازه انتشار یافته مصاحبۀ مفصلی داشته با شاپور اعتماد به بهانۀ انتشار تازه‌ترین ترجمۀ وی که نمایشنامه‌ای است با عنوان فارم هال. البته او در این گفت‌وگو پا را فراتر از بررسی صرف خود کتاب می‌گذارد و به دلالت‌های گسترده‌تری که موضوع نمایشنامۀ مزبور به دنبال خود دارد ، می‌پردازد. مسئولیت اخلاقی دانشمند، ناسیونالیسم علمی و رابطۀ زبان تخیلی هنر با زبان علم ازجمله مضامینی است که شاپور اعتماد دربارۀ آنها سخن گفته است همچنین فرهنگ امروز در این بخش موضوعی را با مترجمان به نام کشور مطرح کرده با عنوان استبداد ترجمه و از آنها خواسته به این پرسش پاسخ دهند که «چرا متون تالیفی نمی‌توانند در برابر آثار ترجمه‌ای شانس چندانی برای جذب مخاطب داشته باشند؟» پاسخ مترجمان و صاحب نظران این حوزه بسیار قابل توجه است .